“ön” final, nefes kesen bir ingiltere-portekiz olayıdır, kupanın açılış töreninde sir stanley matthews’ün ingiliz bayrağını taşıyarak girdiği wembley’de...
ingilizler, bu kez beyaz formalarının altına kırmızı şortla çıktıkları maçta, o büyük batı iberik forvetine ancak bir eusebio golü izni verecekler ve devleşen bobby charlton’un iki golü, onları beş gün sonraki ünlü finale taşıyacaktı.
halit kıvanç'ın 1983 basımlı "gool diye diye" kitabından;
8. dünya kupası'nın futbol bakımından en güzel maçı kuşkusuz, ingiltere-portekiz karşılaşmasıydı. oyun o kadar güzelliklerle doluydu ki. fransız hakem schwinte tam 23 dakika düdük çalmamıştı. evet. hakem oyunun başlama düdüğünü çaldıktan sonra 23 dakika, o da tribündeki onbinlerce sporseverle birlikte maçın seyircisi gibi olmuş, şahane futbolu en yakınından seyretmekle yetinmişti. yarı-finalin bir yıldızı eusebio ise. öteki de bobby charlton'du. gerçekten charlton siyah inci'den bir gol fazla atınca, ingiltere portekiz'i 2-1 yenmiş ve finale yükselmişti. gözyaşlarını formasına silen eusebio, takımının "dünya üçüncüsü olmasıyla. bir de kendisinin kupanın gol krallığını kazanmasıyla teselli bulacaktı.
tarih: 26 temmuz 1966 salı, wembley stadyumu / londra seyirci: 94.493 hakemler: pierre schwinte (fransa), konstantin zecevic (yugoslavya), arturo yamasaki (peru)
ingiltere: gordon banks, george cohen, jackie charlton, bobby moore (kaptan), ray wilson, nobby stiles, bobby charlton, martin peters, alan ball, roger hunt, geoff hurst teknik direktör: alf ramsey (ingiltere)
portekiz: jose pereira, festa, baptista, jose carlos da silva jose, hilario, graca, coluna (kaptan), augusto, eusebio, torres, simoes teknik direktör: otto gloria (brezilya)
goller: bobby charlton (ingiltere) 30, bobby charlton (ingiltere) 80, eusebio (portekiz) 82 penaltıdan
yardımcı hakemler: arturo yamasaki maldonado (per), konstantin zecevic (yug)
england: gordon banks (gk), george cohen, ray wilson, nobby stiles, jack charlton, bobby moore (c), alan ball, bobby charlton, geoff hurst, martin peters, roger hunt
yedekler: jimmy greaves, john connelly, ron springett, peter bonetti, jimmy armfield, gerry byrne, ron flowers, norman hunter, terry paine, ian callaghan, george eastham
teknik direktör: alf ramsey (eng)
portugal: jose pereira (gk), hilario, coluna (c), antonio simoes, jose augusto, eusebio (eusebio da silva ferreira), jaime graca, jose torres, alexandre baptista, jose carlos, festa
stiles'ın, "kara panter"i durdurduğu çetin maçta golleri charlton (2) ve eusebio attı
ekrem karpat bildiriyor
londra,
----
stad: wembley - londra
seyirci: 95.000
hasılat: 5.112.000 lira (rekor)
hakem: pierre schwinte - fran (9)
ingiltere: banks (8) - cohen (8), wilson (7) - stiles (9), j. charlton (9), moore (10) - ball (8), hurst (8), b. charlton (10), hunt (8), peters (7).
portekiz: jose pereira (6) - festa (8), baptista (7) - jose carlos (7), hilario (9), graça (8) - augusta (7), coluna (9), torres (6), eusebio (8), simoes (7).
----
dünya kupalarının silik hüviyetli takımı ingiltere, dün akşam wembley'deki çetin maçta hakikî değerini ortaya koyarak; eusebio'lu portekiz'i 2-1 mağlup etti. bu, er meydanında, yabancı otoritelerce turnuvanın en kudretli ekibi addolunan portekiz karşısında kazanılmış münakaşasız bir zafer olarak geçecektir spor tarihine muhakkak.
grup maçlarında ve çeyrek finalde futbol severleri hayal kırıklığına uğratan ingiltere, dünkü şahane futboluyla bu kötü intibaları bir çırpıda siliverdi, milyonların hayranlığını kazanarak. önceki maçlarda “dünya kupasının favorisi ingiltere bu mu?" diye dudak büken yabancı otoriteler, adalıların şâhâne futbol ziyafetinden sonra hep ayakta elleri kızarırcaya kadar alkışladılar. ramsey'in muzaffer çocuklarını hiç tereddüt etmeden diyebilirim ki böyle şâhâne futbolle süslenen dev maçlar, yeşil sahalarda ya on yılda bir görülür, ya da görülmez. evet, uzun yıllar sonra babaların torunlarına altın dille bu dev maçı anlatacaklarına eminim. stadyumdan 95.000 kişinin 5 milyondan fazla para ödeyerek izlediği, televizyondan 250 milyona yakın insanın nefeslerini tutarak takip ettiği bu dev maç tam 17 dil üzerinden nakledildi futbolseverlere.
aslında, saha, seyirci ve iklim avantajlarına sahip ingiltere, daha oyun başlamadan önce, çok isabetli bir taktik hazırlamak suretiyle, mücadelenin ilk ravuntunu kazanmıştı. evet, alf ramsey, öyle mükemmel tuzaklar hazırlayarak, «kara panter» eusebio’yu nasıl tesirsiz hale getirdiğini, 1 m. 90 lık dev santrfor torres'in nasıl silinip ufaldığını hayretle gordük.
4-3-3 sistemi üzerinde kurulan ingiliz takımı saha ortasında bölge savunması yaparak, âni kontrataklarla neticeye gitmek taktiğini güdüyordu. nitekim, iyi gol de böyle hücumlar sonunda kaydedildi. sağhaf stiles, brezilya'yı tek başına yıkan eusebio'yu durdururken iki büyük beyin, solhaf moore ve iki golün kahramanı santrhaf bobby charlton, ileride çalışan hurst ve hunt'a kahredici paslar atarak, zaferde en büyük rolü oynadılar.
oyuna gayet temkinli giren ingiltere 3 ve 10 uncu dakikalarda iki mühim tehlike atlattıktan sonra oyun insîyatifini eline alarak rakip kaleyi tazyike koyuldu. ball, hurst ve hunt'ın verkaçları karşısında portekiz defansı epey ter döktü. fakat kaleci jose pereira birbirinden güzel kurtarışlar yaparak bir kaç golü önledi. nihayet 30 uncu dakikada sağacık ball'ın şütünde kaleci topu elinden kaçırınca orada bitiveren santrfor b. charlton golü atıverdi ve devre böyle kapandı.
ikinci yarının ilk 20 dakikasında portekiz oyuna hakimdi. fakat ilerliyen dakikalar, ev sahibi takımı lehine işledi. 80 inci dakikada santrfor b. charlton, ball'ın pasını gole çevirerek durumu 2-0 yaptı. iki dakika sonra, peters’in sebebiyet verdiği penaltıdan eusebio takımının şeref sayısını kaydetti. maçın son dakikalarında portekiz’in akınları netice vermedi ve oyun 2-1 ingiltere’nin zaferiyle sonuçlandı.
liverpool — viii. dünya kupasını izleyen yerli ve yabancı otoritelerin oyları neticesinde, kupanın en iyi «11»i tesbit edilmiştir. grup ve çeyrek final maçlarında futbolcuların çıkardıkları oyunlar nazarı itibara alınarak seçilen «dünya karmasına 4 portekız’li, 3 ingiliz, 2 alman ve rus oyuncusu dahil edilmiştir. kaleciler klasmanında, ingiliz banks, rus yaşin'den 2 oy daha fazla almış, keza solbekte hilario (port.) - schnellinger (alm.) ve sağ hafta vorronin (rus.) - graça (port.) arasındaki oy farkı pek az olmuştur.
tesbit edilen turnuvanın en iyi «11»i şu şekildedir: banks (ingiltere) - ponomarjev (rusya), hilario (portekiz) - voronin (rusya), j. charlton (ingiltere), beckenbauer (almanya) - haller (almanya), coluna (portekiz), b. charlton (ingiltere), eusebio (portekiz), simoes (portekiz).
spor tarihine altın harflerle geçecek muhteşem bir oyun, 3 nefis gol, büyülenen 95.000 seyirci, 11 faul, televizyon cihazları başında nefeslerini tutan 300 milyon kişi ve 5 milyon lira hasılat.. işte, salı akşamı wembley’da ingiltere ile portekiz arasında oynanan dev yarı final maçının kısa özeti..
yan finale kadâr cılız skorlarla ve münakaşalı galibiyetler alarak gelen ingiltere’nin şahlanıverişi gerçekten görülmeye değerdi. son üç dünya kupasında hiçbir maç böyla muhteşem bir futbolla süslenmemiştir. «futbol profesörleri» ingilizler, hem taktik hem de mücadele yönünden kudretli portekizi sürklase ederken, kudretlerinin üstüne çıktılar.
banks, stiles, j. charlton ve moore, süper yıldız hüviyetinde göründüler hep. fakat, sahanın yıldızlarının yıldızı, dev maçın kahramanı «sarışın şeytan» b. charlton’du. brezilya’yı 2 golle yıkan «kara panter» eusebio bile, bu harika futbolcunun yanında öylesine ufaldı ki... takımını büyük bir orkestra şefi gibi idare eden, ilerideki ball, hurst ve hunt üçlüsüne kahredici paslar uzatan bu müthiş adam iki altın gol de çakarak, halen dünyanın 1 numaralı komple futbolcusu olduğunu bilfiil ispat etti.
ramsey’in kurduğu tuzaklarla işlemez hale gelen portekiz forvetinde eusebio, çok didinmesine rağmen, attığı penaltı golü hariç, fazla bir şey yapamadı. «kara panter» in şütlerindeki isabetsizlik korkunçtu doğrusu. 1 m. 90’lık torres ise ikinci yarıda hemen hemen sahada yok gibiydi. portekiz’in en iyisi sağiç coluna idi. bu mükemmel yıldız hem oyun kurdu, hem de eusebio’dan daha fazla şut attı rakip kaleye. sağ haf stiles’in sahadan sildiği eusebio, maçtan sonra gözyaşları içinde mücadele meydanın» terkederken, kendinden geçen 95.000 adalı seyirci kendi futbolcularına çılgınca tezahürat yapıyordu.
