1948’de londra olimpiyatları’nda altın kazanmış takımın gre-no-li diye billinen üçlüsü gunnar gren, gunar nordhal ve nils liedholm, 1949’da milan’a gitmiş, iki kez şampiyon olmuş ve nordhal 36 yaşında emekli olurken, ardında 257 maçta 210 gol gibi inanılmaz bir istatistik bırakmıştır.
isveç takımı, 38’lik “profesör” gren ve 36’lık liedholm’un yanında, geride eski polis atalantalı julli gustavsson ve ilerde yine italya’da oynayan interli lennart ‘nacka’ skoglund ve fiorentinalı kurt hamrin ile evinde kupaya sessizce adaydır.
macar intikamı
gurubu birinci tamamlayıp, kuvvetli rusları da 2-0’la geçecekler ve almanların önüne dikileceklerdir yarı finalde.
kurt hamrin, o sert italya liginde önce fiorentina, sonra milan’da pişmenin verdiği ayrıcalığı çok iyi kullanarak, finale giden isveç’in yarı finalde almanya’yı 3-1’le geçmesinde unutulmayacak bir üçüncü gol yaratmıştır.
bu maç da tarihîdir. hakem macar zsolt’tur. uwe seeler başlangıçta topu schaefer’e yollamış ve o da voleyle 1-0 yapmıştır durumu. sekiz dakika sonra o ünlü hücum beşlisi, “hamrin, gren, simonsson, liedholm, skoglund” şeklinde dizilmiş forvet, önce liedholm’un elle verdiği pasla skoglund’la beraberliği yakalamış, ardından gren’in onsekiz dışından patlattığı şutla öne geçmiştir isveç.
bu maçta ilahlar ve de hakem isveç’ten yanadır.
hamrin’e sert giren alman beki juskowiak oyundan atılırken, almanların en etkin forveti fritz walter ise maruz kaldığı müthiş bir faulden sonra sakatlanmıştır. eski şampiyon 9 kişidir artık.
fışşt diye bir şey geçti
hamrin, tüm olanlara rağmen direnen kupalı almanların yarı sahasından kaptığı topla önce yavaşça taç çizgisi yakınlarından çaktırmadan ilerlemiş, sonra şimşek gibi bir hızla attığı 40 metrelik bir depar sonucu üç savunmanı geçmiş, alman kalecisini de üstüne çekip dar bir boşluktan topu mağrurca üçüncü gol olarak kaleye bırakmıştır.
1954 kupası’nın “macar” intikamı alınmıştır.
sakin bilinen, şans tanınmayan takımları zaferler getirdikçe, birden “azılı şoven” ve “milliyetçi” kesilen isveç seyircisi, goteborg’un ulleval stadında “heja, heja, heja” çığlıkları arasında sahaya minderleri atacak kadar coşacaktır.
yıllar sonra hamrin’e karşı pek alışık olmadıkları bir gece maçında oynamasını anlatacaktır basri dirimlili. ”fışşt diye“bir şey geçti yanımdan, ne olduğunu anlamadım”... birkaç kez aynı “fışt” olduktan sonra, geçenin kurt hamrin olduğu anlaşılacak, neden sonra basri hamrin’i durduracaksa da, “menekşe” fiorentina 2-1 kazanacaktı can bartu için oynadıkları fenerbahçe maçını...
tarih: 24 haziran 1958, göteburg / nya ullevi stadyumu seyirci: 49.471 hakemler: istvan zsolt (macaristan), friedrich seipelt (avusturya), arthur ellis (ingiltere)
isveç: karl svensson, sven axbom, orvar bergmark, bengt gustavsson, reino börjesson, sigvard parling, kurt hamrin, gunnar gren, agne simonsson, nils liedholm (kaptan), lennart skoglund teknik direktör: george raynor (ingiltere)
b.almanya: fritz herkenrath, georg stollenwerk, horst juskowiak, horst eckel, herbert erhardt, horst szymaniak, helmut rahn, fritz walter, uwe seeler, hans cieslarczyk, hans schäfer (kaptan) teknik direktör: sepp herberger (b.almanya)
goller: hans schäfer (b.almanya) 24, lennart skoglund (isveç) 32, gunnar gren (isveç) 81, kurt hamrin (isveç) 88
ilk basımı 2002 olan christian eichkler'in "futbolun beceriksizleri ansiklopedisi" kitabından;
juskowiak, erich, 1958'deki dünya şampiyonası yarı finalinde, gerilimli bir atmosferde oynanan maçta isveçli rakibi hamrin'in yaptığı bir harekete karşılık yaptığı faul sayesinde, tek bir tekmeyle bütün kariyerini riske sokmuştu. on kişiye düşen alman takımı 1-3 kaybetmişti -ama antrenör herberger, juskowiak'ı, oyundan atıldığı için asla affetmedi. savaşta kafasına kurşun yarası alan savunma oyuncusunun kariyeri bir anda alt üst oldu, sinirleri bozuldu, seyircilerle kavga etmeye başladı; fortuna düsseldorf kulübünde gizlice arka plana itildi ve sonunda da kendi işlettiği tütüncü dükkânını, 1962 yılında, "çocukları taciz etme" iddiasıyla mahkemeye çıkarılıp suçlanarak 600 dm para cezasıyla kurtulduğu halde kamuoyunun nefretini kazandığından kapamak zorunda kaldı. bir zamanların futbol milli takımının kaptanı, bu olaydan iki yıl sonra, bu kez bir arabanın içinde ve iki çocuğun gözü önünde, kendi kendini taciz etme suçuyla altı ay tecilli hapis istemiyle yargılandı. juskowiak, futbol camiası tarafından dışlanan biri olarak 56 yaşında arabasında geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
almanya - isveç ve brezilya - fransa maçları için tahmin yürütülemiyor
halit kıvanç isveç'ten bildiriyor
20 günlük mücadele nin finalistleri bugünkü isveç - almanya ve brezilya - fransa maçlariyle belli olacak.
nerede o ingiltereyi - rusya'yı, arjantini dünya şampiyonluğu tahtına peşinen oturtanlar. bir isveç futbolu çıktı bütün tahminleri altüst etti. yalnız şunu ifade edeyim ki otoritesinden müptedisine kadar isveçte dünya kupası ile alâkalanan herkes, «yanıldık, ne yapalım hayarını profesyonellikten kazanan futbolcuların bu derece memleket aşkiyle sahalarda mücadele edeceğini tahmin etmemiştik» diyorlar. hakikaten kıymetleri 6.5 milyon türk lirası eden 7 isveçli renklerini dömifinale kadar getirdiler.
acaba takımlarını finale kadar çıkartabilecek veyahut şampiyonluğu da alabilecekler mi? buna bırakalım isveç halkı cevabı versin. son istatistiğe göre brezilya ve isveç'in şampiyonluğu almaları % 19, almanların %16, fransanın %3. buna mukabil 33 ecnebi otoriteden 19 u brezilya'ya, 10 u isveç'e, 4 tanesi almanya'ya şans tanıyorlar. fakat neticeti yine zaman gösterecek.
göteborg'ta yapılacak olan isveç - almanya maçını macar hakem zsolt idare edecek. yardımcıları seipelt (avusturya) ve ellis (ingiliz) - almanların son dakikada takımlarını değiştirmek ihtimalleri var. isveçliler ise rusya'ya çıktıkları tertibi muhafaza edecekler. yalnız, sağ haftan börjesson'un oynaması şüpheli. bugün hepsine vitamin iğnesi yapıldı ve takım göteborg'a hareket etti.
kupa için, artık, sâdece iki namzet var. brezilya ve isveç
evsahibi, almanya'yı "eski şampiyon" yaptı: 3-1 güney amerikan temsilcisi de avrupa'ya futbol dersi verdi: 5-2. dünya şampiyonluğu ünvânının kıt'a değiştirmesi bekleniyor
halit kıvanç isveç'ten yazıyor
devlerin mücadelesin-den isveç ve brezilya galip çıktılar. göteborg'da üllevi stadını dolduran 52 bin seyirci bir kaç gün evvel rusya'ya bir futbol dersi vermiş olan 7 profesyonelli isveç takımı ile «1954 dünya kupası şampiyonluğu» sıfatını kaybetmemek için korkunç bir inatla oynayan alman takımının mücadelesini heyecanla seyrettiler.
28 senelik dünya kupası tarihinde, böyle bir boğuşma görülmemiştir. sepp herberger'in, isveç'in tehlikeli forvetini durdurmak için verdiği «taktik». isveç'in cevval açıkları tarafından bozulmuş ve şahane bir oyun çıkaran soliçi gunnar gren de hazırladığı gol pozisyonları ile rakiplerine akıbetlerini hissettirmişti. tecrübeli bir hafa ve genç ayaklara malik olan 38 yaşındaki gunnar gren. 1954 dünya kupası galibine mağlûbiyeti tattıran adamdır. isveç'in attığı iki golden birisini atmış, diğerini de attırmıştı.
maçların tafsilatı
dünya kupasının dömifinal maçlarının en kritiği dün göteborg'ta isveç ve almanya arasında oynandı.
macar hakemi zsolt'un idaresindeki maçta her iki takım da sür'atli girdiler. almanların oynak isveç forvetini durdurmak için kurdukları kademeli müdafaa bir netice vermedi ve hamrin ve skoglund 70 inci dakikadan sonra maçı istedikleri gibi götürdüler.
ikinci devrenin başında 53 üncü dakikada, eric juskoviak biraz sonra da fritz walter sakatlandılar. 9 kişi kalmalarına rağmen almanlar 70 dakikaya kadar iyi dayandılar. ancak 81. dakikada şahane bir oyun oynayan g. gren'in biraz sonra ayni oyuncusunun ara pasından 88. dakikada sağ açık h. hamrin'in attıkları gollere mâni olamadılar. bu şekilde de ev sahibi isveç, almanyayı 3-1 yenerek «eski şampiyon» yapıyordu.
yardımcı hakemler: friedrich seipelt (aut), arthur ellis (eng)
sweden: kalle svensson (gk), orvar bergmark, sven axbom, nils liedholm (c), sigge parling, kurt hamrin, gunnar gren, agne simonsson, lennart skoglund, bengt gustavsson, reino borjesson
yedekler: ake johansson, arne selmonsson, tore svensson, prawitz oberg, ingemar haraldsson, olle hakansson, gosta lofgren, henry kallgren, bror mellberg, bengt berndtsson, ove ohlsson
teknik direktör: george raynor (eng)
germany fr: fritz herkenrath (gk), herbert erhardt, erich juskowiak, horst eckel, horst szymaniak, georg stollenwerk, helmut rahn, fritz walter, hans schaefer (c), uwe seeler, hans ciesclarczyk
yedekler: heinz wewers, alfred schmidt, berni klodt, alfred kelbassa, hans sturm, karl-heinz schnellinger, rudi hoffmann, wolfgang peters, hermann nuber, gunter sawitzki, heinz kwiatkowski
teknik direktör: sepp herberger (ger)
goller: 0-1 hans schaefer (frg) 24' 1-1 lennart skoglund (swe) 32' 2-1 gunnar gren (swe) 81' 3-1 kurt hamrin (swe) 88'
1966 ve 1978 dünya kupalarında hakemler, ev sahibi ülkeleri “açıkça" kolladılar. 1966’da ingiltere "tartışmalı" gollerle kupaya uzanırken 78’de de arjantin'in sert futboluna göz yumdu.
cumhur canbazoğlu
roma - italya 90 dünya kupası'nda bazı hakemlerin verdikleri ters kararlarla "can yaktığı" tartışılırken daha önceki dünya kupalarında belgelenen hakem hatalarını çizmek günün konusu oldu. daha önceki kupalarda "birçok takımın canını yakan" hakemler gözler önüne serilirken özellikle 1966 dünya kupası'nda ev sahibi ingiltere'nin "açıkça" kayırıldığı belirtildi. 1978 dünya kupası'nda da arjantin'i koruyan hakemlerin, takımların kaderlerini çizdiği söylendi:
(...)
1958 isveç: tek hakem hatası yarı finalde f. almanya - isveç maçında yaşandı. almanlar 1-0 öndeyken liedholm'ün topu eliyle düzeltip verdiği pasta skoghund beraberliği sağladı. macar hakem zsolt'un çok kötü bir yönetim gösterdiği bu maçı ev sahibi ülke 3-1 kazandı.
