mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
aynı yılın kasım’ında ise the levant herald’da biz futbolseverler için harika bir haber var:
“moda futbol kulübü geçtiğimiz cumartesi günü h.m.s. melita takımıyla association (birlik) kuralları altında yaptığı maç ile yeni sezonu açtı. sahanın biraz ağır olmasına rağmen oyun oldukça zevkliydi. maçı moda 6-1 kazandı. maç skordaki farkın aksine oldukça çekişmeli geçti.”
haberi incelediğimizde 1897-98 sezonunun moda futbol kulübü’nün ilk sezonu olmadığını anlıyoruz. kadıköy futbol kulübü’nün kurucularından yani vasilliadis de anılarında moda kulübü’nün kuruluşundan bahsederken bu savı destekliyor:
“biz moda’da rum kulübü’nü kurmadan evvel 1896 senesinde ingilizler tarafından moda’da aynı isimle bir kulüp kurulmuştu.”
the levant herald, aynı günlerde oynanan istanbul-izmir ragbi maçının yorumunun arasında bu futbol maçından da bahsetmiş:
“1891 senesinden beri çeşitli nedenlerle istanbul ve izmir takınılan arasında maç yapılamamıştır. bu nedenlerden en önemlisi düzgün bir saha olmaması, olan eski saha için ise izin alınamaması denebilir. h.m.s. melita takımının mevcudiyetiyle birlikte bu limanda (istanbul’u kastediyor) futbol yeniden başladı. moda ile birlik kuralları ile oynanan maçlar geçen sezon başladı.”
yorumda saha bulunamadığı veya izin alınamadığı belirtilmiş. osmanlı arşivlerinde de aynı dönemde top oyunu ile ilgili bir tutanak olmaması kadıköy’de uzun bir süre futbol oynanmadığını destekliyor. osmanlı arşivlerine girmiş ilk eylem ise 17 rebiülahir 1316 (4 eylül 1898) tarihlidir:
“beyoğlu ve moda sakinleri ile ingiltere ileri gelenlerinden kadın ve erkek bir grubun kuşdili çayın’nda lastik top oynadıkları.”
the levant herald’daki haber, futbol tarihimizin kilometre taşlarından olan istanbul-izmir futbol maçlarının ilkinin tarihini de veriyor. haberde
moda futbol kulübü’nün smyrna (izmir) takımına 27 aralık 1897 pazartesi günü birlik kurallarıyla bir futbol maçı oynamak için meydan okuduğu belirtiliyor. ragbi maçı için gelmiş izmir onbeşlisinden (ragbi on beşer kişi ile oynanır) seçilecek bir takımın moda önüne çıkacağı ancak saat ve saha gibi teferruatların henüz açıklığa kavuşmadığını da ekliyor, yazıyı yazan “old crock” rumuzlu futbol yorumcusu.
“old crock” (moruk), sanırım ülkemizdeki ilk futbol yorumcusu. son derece esprili ve nüktedan yorumlarla maçları the levant heralcfa yazdığı makalelerle yorumluyor. dili öyle sivri ki; gazetenin okurları ve futbolcular kendisine sürekli cevap yetiştirme derdindeler. örneğin dördüncü defa yapılan istanbul-izmir ragbi maçından önceki yazısında daha önce okuduğumuz önceki üç maça atıfta bulunup izmirlileri bir hayli kızdırıyor.
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
moda ragbi ve futbol kulübü (istanbul) 1896
moda’da oturan britanyalı levantenler tarafından 1896 yılında kurulmuştur. ilk futbol maçına 1897 yılında rastladığımız bu kulüp daha sonra 1903 yılında moda association football club adını alarak ilk constantinople association football league (ıstanbul futbol ligi)’ne katıldı. moda futbol kulübü, ıstanbul futbol ligi 1907-08 sezonunu şampiyon olarak tamamlamıştır.
yani vasilliadis de anılarında moda kulübü’nün kuruluşundan bahsederken bu savımızı destekliyor: “biz moda’da rum kulübü’nü kurmadan evvel 1896 senesinde ingilizler tarafından moda’da aynı isimle bir kulüp kurulmuştu.” (mehmet ali oral, türkiye futbol tarihi, yani vassiliadi başlığı) bununla beraber 1903 yılında kulübün yeniden kuruluşuna kadar constantinople club’ün bünyesinde olduğu düşünülebilir. bu savı le moniteur oriental'de rastladığımız bir haber destekliyor:
“17 kasım’da oynanacak moda fc - robert college müsabakasına hazırlık ve takımı seçme maksadıyla constantinople a ve b takımları bir egzersiz maçı yapacaktır. hazırlık müsabakasına katılacak futbolcular tam saatinde sahada olmalılar.” (le moniteur oriental, 15 kasım 1900, s. 2)
ayrıca fuad hüsnü bey moda kulübü’nün ilk tesisinde yani constantinople kulübü’nde futbola başlamıştır.
türkiye futbol federasyonu ''türk futbol tarihi 1904-1991 (cilt 1)''
istanbul’un ilk futbol kulüpleri
istanbul’da ilk futbol kulüpleri de yine ingiliz ve rumlar tarafından kurulmuştur. 1902 yılında james lafontaine ile horace armitage’in ingiliz ve rum gençleriyle birlikte kurdukları “cadi-keu football clup (kadıköy futbol kulübü)” istanbul’un ilk kulübü olma özelliğini taşır. 1903 yılında üyeler arasında baş gösteren anlaşmazlık nedeniyle ingilizler bu kulüpten ayrılmışlar ve “moda football clup (moda futbol kulübü)”u kurmuşlardır. 1904 yılında kadıköylü rumlar tarafından “elpis” adı altında yeni bir takım ortaya çıkarılmış, bunu da ingiltere sefarethanesi’nin gemisi “ımogene”in, aynı adı taşıyan futbol takımının ortaya çıkışı izlemişti.
not: moda fc'nin siteye kayıtlı en eski maçına yazdım.
) 
