spor toto süper lig'de yer alan 18 kulübün altyapılarından yetiştirdiği oyuncuların sayısı sadece 30. ilk yarıda ligde oynama şansı bulan oyuncu sayısının 426 olduğu göz önünde tutulduğunda, kendi kulübünün altyapısından yetişen oyuncuların oranı yüzde 7'ye tekabül ediyor. gençlerbirliği 6 altyapı oyuncusuyla başı çekiyor. başkent ekibini 5 oyuncuyla trabzonspor, 4 oyuncuyla galatasaray ve 3 oyuncuyla bursaspor izliyor.
yazı: mazlum uluç
tamsaha'nın kasım 2013 sayısında yayınladığımız araştırmada, spor toto süper lig'de yer alan kulüplerin kadrolarında yer alan yerli oyuncuların üçte birini gurbetçilerin oluşturduğu gerçeğini ortaya koymuştuk. bu gerçeğin açılımı şuydu... 76 milyonluk türkiye, spor toto süper lig'e 2 oyuncu verirken, 5 milyon civarında olduğu tahmin edilen avrupa'daki türklerin ligimize gönderdiği oyuncusu sayısı da 1'di. nüfusa oranlandığında avrupa'daki türk oyuncular, türkiye'dekilere 8 katlık bir fark atıyordu ki, bu farkın dudak uçuklattığını söylemek abartı sayılmamalı.
bu defa spor toto süper lig'de ilk yarı itibarıyla forma şansı bulan oyuncuların ne kadarının oynadıkları kulüplerin altyapılarından yetiştiğini inceledik. 18 kulübün altyapılarından yetiştirdiği oyuncuların sayısı sadece 30. ilk yarıda ligde oynama şansı bulan oyuncu sayısının 426 olduğu göz önünde bulundurduğunda, kendi kulübünün altyapısından yetişen oyuncuların oranı yüzde 7'ye tekabül ediyor.
18 kulüp arasında 5'inin kadrosunda kendi altyapısından yetişen hiçbir oyuncu bulunmuyor. bu kulüpler kasımpaşa, kardemir karabükspor, akhisar belediye gençlik ve spor, gaziantepspor ve sb elazığspor.
bu arada "altyapıdan yetişen oyuncu" kavramına da bir açıklık getirmemiz gerekiyor. futbola direkt sözü edilen kulübün altyapısında başlayan oyuncuların sayısı o kadar düşük ki, bu araştırmada farklı bir kriter kullanmak zorunda kaldık. futbola başka bir kulüpte başlasa bile profesyonel olmadan ve 17 yaş altında şu anda oynadığı kulübe gelip altyapı takımlarında forma giyen oyuncuları da "altyapıdan yetişenler" kategorisinde değerlendirdik. bu açıklamanın ardından asıl konuya dönelim...
gerçekten gençlerbirliği
kadrosunda kendi altyapısından yetişen oyunculara şans veren takımların sayısı 13. rekor ise 6 oyuncuyla gençlerbirliği'nde. başkent ekibini 5 oyuncuyla trabzonspor, 4 oyuncuyla galatasaray, 3 oyuncuyla bursaspor, 2'şer oyuncuyla da beşiktaş, medical park antalyaspor ve torku konyaspor izliyor. fenerbahçe, sivasspor, eskişehirspor, kayserispor, kayseri erciyesspor ve çaykur rizespor'da bu kategoriye girebilen sadece 1'er oyuncu bulunuyor.
geçmişte de bu tip araştırmalarda adını her zaman ön sıralara yazdıran gençlerbirliği'nin kadrosunda bu sezon altyapısından yetiştirdiği 6 oyuncu ramazan köse, ahmet yılmaz çalık, uğur çiftçi, doğa kaya, yusuf emre gültekin ve atabey çiçek. üstelik bu oyuncular kadroda "süs eşyası" muamelesi de görmüyor. 15 yaşındayken tunç altındağspor'dan transfer edilen ve 2006 yılında profesyonel sözleşme imzalanan 1988 doğumlu kaleci ramazan köse, ligin ilk yarısında jimmy durmaz'ın ardından takımın en çok süre alan oyuncusu. 17 maçın 16'sında forma giyen ramazan köse 1391 dakika sahada kaldı ve bir maçta sakatlanıp oyundan çıktıktan sonra sadece 1 maç kaçırdı.
genç millî takımlarda da oynayan 1994 doğumlu stoper ahmet yılmaz çalık 9 yaşında altyapısına girdiği gençlerbirliği'nde geçtiğimiz sezonun nisan ayından bu yana a takımda görev yapıyor. ilk yarıda 13 maçta 1170 dakika forma giyen ahmet yılmaz, sadece savunma performansıyla değil, iki de gol atarak takımına katkı sağladı.
bu sezon fatih terim tarafından a millî takım kadrosuna alınan uğur çiftçi, 1992 doğumlu. 14 yaşında gençlerbirliği altyapısında filiz lisansı çıkartılan, 2010 yılında da profesyonel yapılan sol bek uğur, 2011'den itibaren kardeş takım hacettepe'de oynasa da bu sezonun başında yeniden gençlerbirliği'ne döndü. 14 lig maçında 1071 dakika forma bulan uğur, bu performansıyla millî takım için düşünülen alternatif isimlerden birisi haline geldi.
gençlerbirliği'nin altyapı ürünlerinden bir başkası ise geçtiğimiz sezon kış transfer döneminde yuvaya dönen doğa kaya. 15 yaşında petrolofisi'nden gençlerbirliği altyapısına gelen, u15'ten olimpik millî takım'a 85 kez ay-yıldızlı formayı giyen 1984 doğumlu doğa kaya, kayseri erciyesspor, mp antalyaspor, hacettepe, eskişehirspor ve sivasspor tecrübelerinin ardından yeniden kırmızı-siyahlı formayı giyiyor. usta orta saha oyuncusu bu sezon gençlerbirliği ile 10 maça çıkıp 661 dakika sahada kaldı. 1193 doğumlu yusuf emre gültekin 4 maçta 74 dakika, 1995 doğumlu atabey çiçek de 1 maçta 14 dakika olmak üzere bu sezonun ilk yarısında gençlerbirliği formasını giydi.
ikinci sırada trabzonspor var
altyapıdan 6 oyuncusuna şans tanıyan gençlerbirliği'nin ardından kadrosunda altyapısından yetiştirdiği 5 oyuncusu bulunan trabzonspor geliyor. bordo-mavili takımın bu sezon en fazla oynama şansı bulan altyapı oyuncusu mustafa yumlu. futbola 11 yaşında aydınlıspor'da başlayan, 12 yaşında trabzonspor altyapısına giren stoper mustafa yumlu, 2003'te 16 yaşındayken trabzon idmanocağı'na geçti. arsinspor'da profesyonel olan yumlu, 2008'de trabzonspor'a geri döndü. bir sezon kiralık olarak 1461 trabzon formasını giyen başarılı stoper, son dört sezondur trabzonspor'da görev yapıyor. mustafa yumlu bu sezonun ilk yarısında 14 maçta 1203 dakika oynadı ve iki de gol attı.
1987 almanya doğumlu aykut akgün, 16 yaşında trabzonspor'un altyapısına girdi, 19 yaşında da profesyonelliğe geçti. maltepe, zeytinburnu ve giresunspor'da oynayan, bir ara almanya'ya geri dönen aykut, 2011'de karşıyaka'dan yeniden trabzonspor'a transfer edildi. bu sezon bordo-mavili formayla 12 maça çıkan aykut, 717 dakika sahada kaldı.
futbola trabzon telekomspor'da başlayan 1991 doğumlu sağ bek zeki yavru da 2007 yılında 16 yaşında trabzonspor altyapısına girdi. birkaç sezon 1461 trabzon'da değerlendirilen zeki yavru, geçtiğimiz sezon başından bu yana trabzonspor formasını giyiyor. 23 yaşındaki sağ bek bu sezon 9 maçta 572 dakika oynama fırsatı buldu.
trabzonspor'un altyapısından gelen bir başka oyuncusu ise sol bek kadir keleş. 1988 doğumlu kadir, 12 yaşında trabzonspor altyapısına girip 19 yaşında profesyonel olduktan sonra gaziantep büyükşehir belediyespor, diyarbakırspor ve adana demirspor formalarını giydi. ocak 2012'de geri dönüp 1461 trabzon'da oynamaya başlayan kadir keleş, bu sezon başından itibaren de trabzonspor'da forma giyiyor. 26 yaşındaki oyuncu bu sezonun ilk yarısında 8 maçta 462 dakika oynadı.
bordo-mavili takımın bir başka altyapı ürünü de 1991 doğumlu orta saha oyuncusu abdülkadir özdemir. futbola trabzon idmanocağı'nda başlayıp 16 yaşında trabzonspor altyapısına geçen abdülkadir, 1461 trabzon'da profesyonel oldu ve bu sezonun başına kadar da bu takımda oynadı. sezon başında trabzonspor'a geçen abdülkadir, 6 maçta 141 dakika forma giydi.
galatasaray'ın millî gençleri
altyapıdan yetiştirdiği dört oyuncuya a takımında şans veren galatasaray'da bu oyuncuların tümünün a millî takım formasını giymesi ayrı bir başarı. bu sezon sarı-kırmızılı formayla en fazla şans bulan altyapı oyuncusu 1991 doğumlu semih kaya. 2006 yılında 15 yaşındayken altay'dan galatasaray'a gelen ve o yaşta profesyonel sözleşme imzalayan genç stoper, 2008-09 sezonunun sonunda süper lig'le tanıştı. sonrasında kiralık olarak gaziantepspor ve kartalspor'da oynayan semih, 2011-12 sezonundan bu yana sarı-kırmızılı formayı giyiyor. a millî takım'da 16 maçta görev yapan semih, bu sezonun ilk yarısında ligde 13 maçta 1165 dakika sahada kaldı.
galatasaray'ın altyapıdan yetişen oyuncuları içinde en kıdemlisi, aynı zamanda takım kaptanlığını da üstlenen sabri sarıoğlu. 1984 doğumlu sabri, 1999'da 15 yaşındayken yeni özkartalspor'dan galatasaray altyapısına alındı. 2001'de profesyonelliğe geçen, 2002-2003 sezonundan itibaren de a takımda oynamaya başlayan sabri, sarı-kırmızılı takımda 5 lig şampiyonluğu yaşarken a millî takım formasını da 44 kez giydi. bu sezon galatasaray'la 12 maça çıkan kaptan, 850 dakika görev yaptı.
1991 doğumlu emre çolak ise 13 yaşında atışalanı'ndan galatasaray'ın altyapısına geldi. o yıl profesyonel sözleşme imzalanan genç oyuncu, 2009-10 sezonundan bu yana a takımda forma giyiyor. bu sezon 9 maçta 325 dakika oynama fırsatı bulan emre çolak, 1 kez de a millî takım'da görev yaptı.
sarı-kırmızılı takımın altyapısından yetişen bir başka oyuncusu da 1988 doğumlu aydın yılmaz. 12 yaşında galatasaray'da filiz lisansı çıkartılan aydın, 2002'de profesyonel sözleşmeye imza attı, 2005-06 sezonundan itibaren a takım formasını giymeye başladı ve ilk maçında gol atmayı başardı. manisaspor, istanbul bbsk ve eskişehirspor'da da kiralık olarak oynayan aydın yılmaz, 2010-11 sezonundan bu yana yeniden sarı-kırmızılı formayı giyiyor. aydın bir kez de a millî takım'da oynadı.
bursaspor klasiği
her dönem altyapısından oyuncu çıkarmayı gelenek haline getiren bir başka takım da bursaspor. yeşil-beyazlı ekipte bu sezon da altyapıdan yetiştirilen üç oyuncu bulunuyor. bu oyuncular arasında en fazla forma şansı bulan, takım kaptanlığı da yapan serdar aziz. 1990 doğumlu serdar'ın filiz lisansı 2000 yılında bursa güvenspor'da çıktı. 2002'de 12 yaşındayken bursaspor altyapısına geçen serdar aziz, 2010-11 sezonundan bu yana a takımda forma giyiyor. u16'dan itibaren ay-yıldızlı takımlarda da oynayan başarılı stoper, bu sezonun ilk yarısında bursaspor'da 13 maçta 1019 dakika görev yaptı.
1997 doğumlu enes ünal ise 2006'da filiz lisansı çıkartıldığından itibaren bursaspor'un oyuncusu. eski futbolculardan mesut ünal'ın oğlu olan ve a takımda ilk maçına bu sezon çıkan enes, o karşılaşmada ilk golünü de galatasaray'a attı. spor toto süper lig tarihinde gol atan en genç oyuncu unvanını eline geçiren enes ünal, bu sezon 7 maçta 146 dakika sahada kaldı. genç enes,u16'dan u21'e kadar ay-yıldızlı formayı da 35 kez giydi.
bursaspor'un bir başka altyapı ürünü de tıpkı enes gibi eski bir futbolcunun oğlu. galatasaray ve millî takım'ın unutulmaz oyuncularından yusuf altıntaş'ın 1996 doğumlu oğlu batuhan altıntaş, 2008'de kocaeli güneşspor'da futbola başladıktan sonra 2009'da 13 yaşındayken bursaspor altyapısına geçti. a takım formasıyla ilk kez geçtiğimiz sezon tanışan santrfor batuhan, bu sezon da 4 maçta 58 dakika oynadı. genç oyuncu u15'ten u19'a kadar ay-yıldızlı formaya da 36 kez davet edildi.
aldıkları süreler kısıtlı
ne yazık ki kulüplerin altyapıdan yetiştirdiği oyuncular konusundaki tek problem sayının azlığı değil. bu oyuncuların takımlarında aldıkları dakikalar da sınırlı. sözü edilen 30 oyuncunun ilk yarıdaki 17 maçın tümünde oynadığı düşünüldüğüne almaları gereken toplam süre 45 bin 900 dakika. ancak 30 oyuncu ilk yarıda sadece 17 bin 867 dakika sahada kalabilmiş. bu da oyuncu başına ortalama sürenin 595 dakika olduğunu gösteriyor. 595 dakika ise 17 maçlık maratonda 6.6 maça tekabül ediyor.
altyapıdan yetişen oyuncular arasında ilk yarı boyunca en fazla süre alan isim torku konyasporlu selim ay. 1991 doğumlu stoper, bu sezon 16 maçta 1422 dakika oynama şansı buldu ve bir de gol attı. filiz lisansı sidespor'da çıkartılan, daha sonra amatör olarak kepez belediyespor'da oynayan selim, 2008'de torku konyaspor'a transfer edildi. süper gençler, u18, paf ve a2 liglerinde yeşil beyazlı formayı giydikten sonra 2011-12 sezonunda a takıma yükseldi.
selim ay'ın dışında gençlerbirliği'nde ramazan köse, ahmet yılmaz çalık, uğur çiftçi, trabzonspor'da mustafa yumlu, kayserispor'da abdullah durak, sivasspor'da ziya erdal, galatasaray'da semih kaya ve bursaspor'da serdar aziz sezonun ilk yarısında 1000 dakikanın üzerinde forma giyebilen diğer altyapı oyuncuları. çaykur rizespor'da ozan papaker, gençlerbirliği'nde atabey çiçek ve eskişehirspor'da hasan hüseyin acar ise 17 maç boyunca 20 dakikanın altında aldıkları sürelerle dikkat çekiyor.
kadrosunda altyapıdan oyuncusu bulunan kulüpler
gençlerbirliği: 6: ramazan köse (1391), ahmet yılmaz çalık (1170), uğur çiftçi (1071), doğa kaya (661), yusuf emre gültekin (74), atabey çiçek (14).
) 
