mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
bu sezon ilk defa olarak, istanbul’u işgal eden müttefik ordularına ait takımlarla fenerbahçe ve altınordu kulüplerinin müsabakalarına şahit olundu. işgal kuvvetleri ile sonraki senelerde diğer takımlarımız da müsabakalar icrâ ettiler. buradan bakınca bana son derece enteresan geliyor bu müsabakalar. bir millet veya bir kulüp, bir futbolcu; şehrini işgal etmiş bir asker grubuyla neden maç yapar? doğrusu bu sualin mantıklı bir cevabını şimdiki zamanda verebilmem pek mümkün değil.
işgalcilerin, işgal ettiği şehrin halkıyla yakınlaşmak ve onlarla iyi ilişkiler kurmak istemesini anlamak zor değil. ancak işgal edilenin bu isteği yerine getirmesi hattâ maç teklifinin zaman zaman işgal edilen kesimden gelmesi külliyen tuhaf, tuhaf olduğu kadar da trajikomik.
1918-19 sezonunda işgal kuvvetleriyle oynanan müsabakalar: (ittihadspor sahasında)
24 kasım 1918 pazar - fenerbahçe - 3-1 - fransız garnizonu 29 kasım 1918 cuma - fenerbahçe - 1-2 - misivalidis (ingiltere) 08 aralık 1918 pazar - fenerbahçe - 2-3 - ingiliz garnizonu 15 aralık 1918 pazar - fenerbahçe - 5-1 - lightning (ingiltere) 27 aralık 1918 cuma - fenerbahçe - 3-0 - ingilizler 19 ocak 1919 pazar - fenerbahçe - 7-5 - ingilizler (bahriye mektebi efrâdı) 26 ocak 1919 pazar - altmordu - 1-2 - ingilizler (bahriye mektebi efrâdı) 28 ocak 1919 sal - altmordu - 5-0 - iskoçyalılar 21 şubat 1919 cuma - fenerbahçe - 4-2 - ingilizler 23 şubat 1919 pazar - altmordu - 1-6 - iskoçyalılar 09 mart 1919 pazar - altmordu - g/- - ingilizler 13 mart 1919 perş. - fenerbahçe - 4-1 - ingilizler 23 mart 1919 pazar - altınordu - 2-0 - ingiliz berriye ve bahriye efradı
bu müsabakalar yanında iki işgal kuvveti arasında bir maça da rast geldim:
29 nisan 1919 salı kadıköy ingilizler 3-0 makriköy fransıztar
ayrıca ‘dost’ alman güçleriyle de müsabakalar yapılmış. bu almanlar, ıngiliz işgali sırasında istanbul’da ne anyordu, doğrusu onu da anlamadım. sanırım bu konunun da mantıklı bir cevabı vardır.
12 aralık 1918 perş. - fenerbahçe - 2-3 - alman askerleri 19 aralık 1918 perş. - fenerbahçe - 3-3 - alman askerleri
bunların haricinde yerli kulüplerimiz arasında mühim hususi müsabakalar da yapıldı bu sezon:
20 eylül 1918 - galatasaray - 0-4 - fenerbahçe 21 mart 1919 - fenerbahçe - 3-3 - altınordu 27 mart 1919 - baytar mek. - 3-0 - tıbbiye 16 mayıs 1919 - galatasaray - 3-0 - anadolu 13 haziran 1919 - galatasaray - 2-5 - altınordu 16 haziran 1919 - göztepe* - 1-0 - altınordu ii. takımı 16 haziran 1919 - altınordu - 5-0 - beylerbeyi 20 haziran 1919 - darüşşafaka - 1-2 - turan san’atkâran 01 temmuz 1919 - fenerbahçe - 2-1 - bahriye 01 temmuz 1919 - altınordu - 3-2 - anadolu 25 temmuz 1919 - haliç feneri - 0-1 - vefa 16 mayıs 1919 - fenerbahçe - 0-2 - süleymaniye
13 kasım 1918 tarihinden 9 kasım 1923 tarihine dek müttefik kuvvetlerle 80 maç yapılmıştır. bu maçların 50 sinde fenerbahçe, 23 ünde galatasaray ve 7 sinde beşiktaş oynamıştır.
fenerbahçe takımı işgal güçleri takımlarıyla 50 maç yapmış, bunun 41'ini kazanmış, 4'ünde berabere kalmış sadece 5'inde sahadan yenik ayrılmıştır. fenerbahçe bu maçlarda rakip filelere 193 gol atmış, kalesinde ise 47 gol görmüştür.
1.dünya savaşında osmanlılar yenik düşüyorlar. 30 ekim 1918 mondros antlaşması sonrasında müttefik kuvvetlerin donanması 13 kasım 1918 tarihinde istanbul limanına demirliyor ve toplarını başkentimize yöneltiyor. fransız mareşali d'espèrey beyaz atı ile galata rıhtımında bayrağımızı çiğneyerek rıhtıma çıkıyor. fenerbahçe fransız askeri makamlardan fransız garnizonu ile maç yapmak için izin istiyor ve 24 mayıs 1918 de bugünkü fenerbahçe stadyumunujn olduğu yerde bu maç yapılıyor.
işgal kuvvetlerinin askeri takımları ile yapılan bu maçlar zamanla sportif anlam taşımaktan öte bir milli maç havasına dönüşüyor. yabancı üniformalı ve melon şapkalı yabancı seyircilere karşı fesli türk seyircileri stadyumlara koşuyor. önceleri takımlarını alkışlamaktan korkan türkler giderek takımlarını en coşkun tezahüratlarla destekleiyorlar. yabancı bayraklarla donanmış beyoğlu'nda futbolcularımız omuzlar üstünde taşınıyor.
mütareke’ nin ilk fransız ve ingiliz maçları yukardaki 50 maçın hemen hepsi önem taşımakla beraber, bunlardan özellikler arzeden bir kaçından söz etmek gerekir. bunların birincisi fransızlara karşı 3-1 galibiyetle sonuçlanan 24 kasım 1918 karşılaşmasıdır. bu maç mütareke döneminin ilk düşman maçı olmak bakımından önem ve özellik taşır. hasmın istanbul’a asker çıkarmasından sadece 11 gün sonra oynandı. la croix adlı bir fransız subayın hakemliğinde yapılan bu ilk mütareke ve işgal dönemi karşılaşmasına: arslanyan-galip (kulaksızoğlu), nahit (çokbaşaran) – feyzi (baron), kâmil (rona), ethem (bellisan) – refik (kuntol), hikmet (topuz), burhan (belge), alaaddin (baydar) ve ziya (boyer) tertibinde çıkan fenerbahçe, rakibinin bir golüne karşı galip, refik ve alaaddin’in 3 sayısıyla cevap vermiştir.
24.kasım.1918 - 98 sene önce bugün fenerbahçe, işgal kuvvetlerinin takımlarıyla ilk maçını yaptı. mütareke ve işgal yılları maçları, türk ulusunun, ülkesini işgal etmiş acımasız düşmanından fenerbahçe aracılığıyla intikam alma devridir ve bu bakımdan da fenerbahçe kulübü için bir övünç kaynağıdır. çünkü fenerbahçe, ulusunun kendisinden beklediği milli görevi, süngülü bir bölük düşman askeri tarafından baskına uğramasına, kapatılmasına ve başkanının sürgüne gönderilmesine rağmen, büyük bir azim ve hassasiyetle yerine getirmiş olmanın mutluluğu ve haklı gururu içindedir. düşman takımlarına karşı yaptığı 50 maçın 41’ini kazanan, rakip kaleleri 193 golle delik deşik eden ve bütün türk kulüplerine karşı yapılan ağır bir meydan okumayı cevaplandırıp, başkomutanlarının adına ortaya konan “general harrington kupası”nı söke söke kazanan fenerbahçe’nin, türk futboluna hediye ettiği bu bilançonun, değeri ölçülmez bir şeref tablosu olduğunu kabul etmek gerekir. 24 kasım 1918 pazar günü, işgalcilere karşı ilk maçını fransız garnizon takımına karşı yapan fenerbahçe, galip, refik ve alaeddin'in golleriyle rakibini 3-1 yenmeyi başardı. ittihat spor sahasında (şükrü saracoğlu stadı) oynanan ve bir fransız subayı olan la croix'in yönettiği bu tarihi karşılaşmayı sarı-lacivertli takım karnik arslanyan - fevzi baron, nahit çokbaşaran - kamil rona, ismet uluğ, ethem bellisan - refik kuntol, hikmet topuz, galip kulaksızoğlu, alaeddin baydar, ziya boyer kadrosuyla oynadı.
