tanıl bora'nın 8 aralık 2011 tarihinde radikal'deki köşesinde yayınladığı "öğrencileri rahat bırakın!" yazısı;
portekiz'de '3f'ci salazar'a futbolu yâr etmemiş üniversite öğrenci kulübü academica de coimbra'yı analım. güncel öğrenci davaları vesilesiyle...
salazar’ı kimse bilmese futbolsever bilir. hani ülkeyi yıllarca futbol, fado ve (azize) fatıma sayesinde yönettiği söylenen portekiz diktatörü. ne ki salazar’ın rejiminde bile futbol ahaliyi uyutma aracından ibaret değildi. muhalefet de sızıyordu statlara. 1960’lardan itibaren, futbol muhalefetin temsilcisi ve simgesi, academica de coimbra kulübü olmuştu. 1911’de kurulmuşlar. ülkenin orta-batısındaki küçük coimbra şehrinin kulübü. isminden de anlaşılabileceği gibi, üniversitenin kulübü. daha doğrusu üniversite öğrencilerinin. geleneksel akademik cüppeden ilhamla, formalarını siyah yapmışlar.
kulübün en büyük başarısı 1939’da kazandığı portekiz kupası. fakat başından itibaren ‘özel’ bir kulüp olmuş. üniversite ruhu, başından itibaren oyun kültürünü belirlemiş: centilmenlik, skordan önce ‘güzel oyun’ tutkusu… diktatörlük döneminde bile nefes alacak küçük alanlarını koruyan öğrenci hareketiyle hep iç içe olması, kulübün ortamına demokratik bir hava üflemiş. zaten futbolcular öğrencilerden devşiriliyormuş. kulübün yetenekli futbolculara verdiği burslar, yoksul öğrenciler için ciddi bir kaynak.
1960’lı yıllar, portekiz futbolunun uluslararası platformda yükseldiği ve rejimin bundan nemalandığı, toplumsal hayatta ise modernleşmenin ülkedeki muhafazakâr yapıyı sarstığı bir dönem. işte, academica de coimbra, kıpranan demokratikleşme talebini futbolun popülaritesiyle buluşturarak ülke çapında popülerleşiyor o dönemde. 1962’de coimbra üniversitesi öğrencileri eğitim reformu için boykota gidince, takımın oyuncuları da maça çıkmayarak onlarla dayanışmak istiyorlar. futbolcu-öğrencilerin burslarının kesileceği tehdidiyle ikna ediliyorlar. o aralar üç oyuncu futbolu bırakıp angola’nın portekiz’e karşı bağımsızlık mücadelesine katılıyor.
1960’lar boyunca evlerindeki her maç bir protesto mitingine dönüşmüş. 1969’da kupa yarı finalinde öğrencilere yönelik tutuklamaları protesto için istisnaen beyaz forma giyip siyah bant takıyorlar. hükümet finalde beyaz forma giymelerini yasaklıyor! onlar da geleneksel siyah formalarına beyaz bant bağlayarak çıkıyorlar. yüzlercesi maçtan önce gözaltına alınan taraftarları, 35 bin bildiri dağıtıyor tribünlerde. uzatmada benfica’ya 2-1 yeniliyorlar ama ne gam…
25 nisan 1974’te ordu diktatörlüğü devirmek üzere yönetime el koyuyor! radyoda ünlü protest şarkıcı zeca alfonso’nun sesinden duyuruluyor darbe. alfonso öğrenciliğinde coimbra genç takımının sağ açığıymış.
faşizmi yıkıp parlamenter demokrasiyi de tesis etse askeri darbe askeri darbedir. öğrenci milletinin protestocu ruhu her iktidarı huzursuz eder. ‘amatörlüğe yönelmek’ gibi solcu görünümlü gerekçelerle, academica de coimbra kulübü feshediliyor! protestolar fayda etmiyor. 1974’te tekrar kuruluyor ama öğrenci hareketiyle bağı kopmuş bir kulüp bu artık. bugün portekiz liginin orta sıralarında yer alan coimbra, o ruhu taşımıyor.
şimdi ben bu hikâyeyi niye anlattım?
memlekette muhalif-solcu öğrencilere yönelik baskı ve yıldırma politikası hüküm sürüyor. yıldırma ve korku salmanın frenkçe karşılığı ‘terör’, malum. silahla külahla ilişkisiz öğrenciler, rutinleşen ‘terör örgütü’ suçlamasıyla terörize ediliyor. ciddi hukukçuların en fazla toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muhalefet vs. kapsamına sokulabileceğini düşündükleri vakalarda dahi, ‘terör örgütüne üyelik’ suçlamasıyla aylar süren tutuklamalarla eziliyorlar.
ankara üniversitesi öğrencileri bahadır söylemez ve özgür alkan, polis kontrolünden geçirilerek asılmış bir pankart, yasal yayınlar, tolstoy’un ‘savaş ve barış’ romanı gibi ‘kanıtlarla’ 7 aydır tutuklular. bugün mahkemeye çıkıyorlar. cuma günü de hopa davası başlıyor. hopa’da seçim mitinginde emekli öğretmen metin lokumcu polisin sert müdahalesiyle oluşan arbedede ölmüş, ankara’da bunu protesto eden öğrencilerden 28’ine standart terörist suçlamasıyla dava açılmıştı. 22’si 5 aydır tutuklu. aynı gün, taktığı poşu ‘kanıt’ gösterilerek başlayan tutukluluğu 22 aya yakındır süren galatasaray üniversiteli cihan kırmızıgül’ün davası var.
academica de coimbra’nın ruhu, bu davalarda müdahildir. tabii socrates’inki de.
taça de portugal'ı benfica toplam 27 kere kazanmış ve bu konuda en başarılı portekiz takımı imiş.
academica ise toplam 4 kez final oynamış. gariptir üçünde benfica ile bir kere de sporting lisbon ile karşı karşıya gelmiş. bunlardan sadece birinde (1938-39) benfica'ya karşı 4-3 galip gelip kupayı müzesine götürmüş...
academica'nın kupa finalleri;
1922-23 sporting lizbon3-0 a. académica de coimbra 1938-39a. académica de coimbra 4-3 sl benfica 1950-51sl benfica 5-1 a. académica de coimbra 1968-69 sl benfica 2-1 a. académica de coimbra
sport o benfica lisboa josé henrique rodrigues marquos, amódio josé malta da silva, humberto manuel jesús coelho, josé cavaco zeca, adolfo calisto, antónio oliveira toni, mário esteves coluna, jaime graça, abel fernando miglieti, eusébio ferreira da silva, antónio simóes da costa
teknik direktör: otto glória
académica coimbra armelin viegas, vasco manuel gervasio, antonio vieira nunes, joao antonio belo, antonio marques, rui gouveia rodríguez, modesto luis neves nene, mario alberto domingos campos, manuel antonio leitâo da silva, fernando peres da silva, vítor josé domingos campos
teknik direktör: francisco andrade
goller: 0-1 vítor josé domingos campos 1-1 antónio simóes da costa 2-1 eusébio ferreira da silva
