iki dünya kupası finalinde gol atan ilk futbolcu brezilyalı vava oldu. efsane futbolcu 1958’de isveç’e ve 1962’de çekoslavakya’ya birer gol atmayı başardı. daha sonra pele (1958 ve 1970) ile paul breitner (1974 ve 1982),ve zinedine zidane(1998 ve 2006) iki farklı finallerde gol atmayı başardılar.
sertliğiyle ünlü 1962 kupası, evinde gibi oynayan brezilya’nın ikinci kez dünya şampiyonluğuna sahne olacaktı. hurafelere tutkulu brezilyalılar, “uğur” kaçmasın diye 1958 kafilesinin tümünü, dört yıl önce isveç’e uçtukları aynı uçak ve aynı mürettebatla şili’ye getirmişlerdi. sadece pilotun kesilmiş sakalı eksikti tabloda.
kupanın finalinde ingiltere ve sonra evsahibi şili’yi rahatça geçmiş olan brezilya, karşısında gayretli bir çekoslovakya bulacak ve ünlü kaleci schroiff güneşe karşı bir üçüncü golü yiyince, brezilya kupayı ikinci kez yükseltecekti, and dağlarına karşı.
ilk basımı 2002 yılında olan yapı kredi'nin "top bir dünyadır" adlı kitabından;
erden güley'in "futbol bizim dünyamız" başlıklı yazısından;
1962 dünya kupası. dünya'nın en güney bölgelerinden biri olan şili'de yapıldı. avrupa'dan 10, güney amerika'dan 6 takımın yer aldığı finallerde, brezilya firması esiyordu ve "didi-vava-pele" üçlüsünün isimleri dillerden düşmüyordu. bir tek çekoslovakya ile golsüz berabere kalan brezilya, diğer rakiplerini tek tek geçip yarı finalde ev sahibi şili'yi de 4-2 yendikten sonra eleme turundaki 0-0'ın rövanşını finalde çeklerden 3-1 'lik skorla alarak şampiyon oluyordu. gol krallığı da dörder golle rus ivanov, yugoslav serkoviç, şilili sanchez, macar albert ve brezilyalı vava ile garrincha tarafından paylaşılmıştı.
1962 dünya kupası anısına şili posta idaresi 4 pul ve bir de hatıra bloğu bastırmıştı. dünya kupası için pul çıkartan diğer ülkeler macaristan ile çekoslovakya olmuştu.
ilk basımı 1997 olan eduardo galeano'nun "gölgede ve güneşte futbol" kitabından;
final karşılaşmasında, 58 dünya kupası'nın yenilmez şampiyonu brezilya, çekoslovakya'yı 3-1 yendi. bir dünya kupasının finali ilk kez televizyon aracılığıyla canlı olarak gösterildi, gerçi yayın siyah-beyazdı ve sınırlı sayıda ülke tarafından izlenmişti, ama yine de önemli bir olaydı.
sambacılar, turnuvaya getirdikleri 21 kişilik kadrodan yalnızca 12'sini kullanıp şampiyon olarak çok ilginç bir dünya kupası rekorunun da sahibi oldular.
1956’da lisbon’daki fifa toplantısında 1962 için 3 aday ön plana çıkmıştı. batı almanya, arjantin ve şili kupayı kendi evlerinde düzenlemek için yarışıyorlardı. batı almanya, 1954 ve 1958 dünya kupaları avrupa’da yapıldığı için daha sonra yarış dışı kaldı. fifa, kupa latin amerika’da olacak diyordu. arjantin şili’den çok daha avantajlı konumdaydı. çünkü arjantin daha geniş futbol kitlesine ve stadyum potansiyeline sahipti. ama oylamalar tamamlanmadan şili, 5000 kişinin öldüğü yıkıcı bir depremle sarsıldı. fifa, zor durumdaki şili’ye yardım etti ve organizasyonu şili’ye verdi.
kupa elemelerinde büyük bir sürpriz yaşandı. bir önceki turnuvada ikinci olan isveç, isviçre’ye elendi ve elemeleri geçemedi. sovyetler birliği, türkiye’nin bulunduğu gruptan lider çıkarak ikinci kez dünya kupalarında boy gösterdi. kupa’ya 6’sı latin amerika’dan 16 takım katıldı. kupanın favorisi brezilya’ydı.
çekoslavakyayla brezilya ilk turda da karşılaşmış ve bu maç 0-0 berabere bitmişti. maç sırasında kasti bir tekme pele’yi sakatlamıştı ama brezilya pelesiz de finale kadar yükseldi ve karşısında tekrar çekoslavakya’yı buldu. çekoslavakya gene katı savunma sistemiyle oyuna başlamalarına rağmen henüz 15. dakikada öne geçtiler. ama brezilya’nın cevabı gecikmedi ve amarildo çek kalecinin hatasını affetmedi. çekoslavakya’nın imdadına devrenin olması koştu ve olası brezilya golünden kurtulmuş oldular.
ikinci yarıda kontrollü oynayan brezilya zito’nun başlatıp zito’nun bitirdiği gol vuruşuyla 2-1 öne geçti.çekler uzun zamandan beri ilk defa yenik duruma düşmüşlerdi ve şaşkınlık içindeydiler. maçın başlarında katı savunma çözüldü ve konsantrasyonları kayboldu.bu, turnuvanın geçit vermez kalecisi schrojf’un topu elinden kaçırıp, vava’ya gol pası yapmasıyla iyice su yüzüne çıktı. çekler ikinci finallerinde ikinci kez maçta öne geçmişlerdi ama ikinci kez kupayı kaybediyorlardı. brezilya’ysa 2.kez bu kupayı kazanarak jules rimet’e ebediyen sahip olmada uruguay ve italya’yla eşit konuma geldi.
17 haziranda oynanacak dünya kupası final maçını rus hakemi layçev idare edecektir. maçlarda sıkı idaresi, sertliğe müsamaha etmemesi ve kati kararlar vermesiyle tanınan layçev'i final için en müsait hakem olduğu iddia edilmektedir.
yarın, santiago'da dünya kupasının finalini oynayacak iki takım da hazırlıklarını tamamlamıştır.
brezilya takımında iyileşen pele ile garrincha'nın oynayacağına mutlak nazarıyla bakılmaktadır. fifa icra komitesi garrincha hakkında kararını açıklamıştır. şili maçında rojas'a tekme attığı için oyundan çıkartılan garrincha'ya ihtar verilmekle yerinildiği için bu futbolcu final maçında tadımdaki yerini alacaktır.
çekler de sakat oyuncularının tedavisi ile meşgul olmaktadır. yarı finale gelinceye kadar gol kısırlığı çeken forvet hattında kadraba ve kvasnak'ın oynamaması aleyhlerine olacaktır.
italyan corriere dello sport gazetesi dünya kupasının en iyi onbirini şu şekilde tesbit etmiştir: schroiff (çekoslovakya) - djalma santos (brezilya), schnellinger (almanya) - zito (brezilya), maldini (italya), flowers (ingiltere) - garrincha (brezilya), albert (macaristan), amarildo (brezilya), charlton (ingiltere)
dev finali bugün brezilya ile çekoslovakaya oynuyor
dünya kupasının sahibini belli edecek büyük maç bugün santiago'nun 85.000 kişilik nacional stadında brezilya ile çekoslovakya arasında oynanacaktır.
kupanın bu muhteşem finalin pele'siz oynayacağını açıklayan brezilya milli takım antrenörü aimor moreira: «her şeye rağmen müsabakayı kazanacağımızı zannediyorum. şampiyonaya çok iyi bir şekilde hazırlanan futbolcularımız ve pele'nin yerini dolduran amarildo, kupanın başka ellere gitmesine müsaade etmiyeceklerdir.» demiştir.
17 günden beri devam eden dünya kupasının bu son maçı büyük ilgi toplamıştır. üçüncülüğü dün gece kazanan şiirliler hayatlarından memnun olduklarını ve şampiyonluğun brezilya'da kalmasını temenni ettiklerini söylemişlerdir.
brezilya takımında, sağaçık garrincha takımdaki yerini alacaktır. buna mukabil çekler sahaya üç mühim elemanları kvasnak, kadraba ve ademek'ten mahrum bir kadro ile çıkmak mecburiyetinde kalacaklarını düşünerek üzülmektedir. bu şöhretlerin yerlerini tecrübesiz elemanlarla doldurmanın kendileri için büyük bir dezavantaj olduğunu belirten antrenör «yedek elemanlarla garrincha'lı, yaya'lı, amarildo'lu forvet hattını durdurmamız imkânsız. her şeye rağmen brezilya'nın yenilmez bir takım olmadığını biliyor ve bir sürprizin mümkün olacağına inanıyorum» demiştir.
bugünkü final maçı berabere biterse temdit edilecek, gene berabere biterse 21 haziranda tekrar edilecektir.
turnuanın en iyi oyuncularından biri olarak seçilen yugoslav sağiçi şekularaç, «dünya şampiyonluğu için brezilya şaşmaz favorimdir» demiş ve ilave etmiştir: «bence rakipleri teknikleri ve futbol bilgileri çok üstün olan macaristan veya ingiltere olmalıydı.»
şili'de bulunan italyan takımlarının idarecileri pek çok yabancı futbolcuyu ağlarına düşürmek için çalışmaktadır. juventus kulübü adına boniperti, brezilyalı amarildo ile anlaşmıştır. juventus amarildo'ya 360.000 dolar verecektir, italyan kulübü 400.000 dolar da garrincha'ya teklif edecektir
siyah inciler çekoslovakyayı amarildo, zito ve vava'nın golleri ile 3-1 yendiler
santiago, özel
bütün dünya radyoları dün aynı şekilde haykırıyordu: «brezilya yine şampiyon oldu. kupa dört yıl daha güney amerika'da...»
evet, 1958'in unutulmaz şampiyonları başarı halkalarına bir yenisini daha ilave etmiş ve çekoslovakya'yı 3-1 mağlûp ederek yine kupaya sahip olmuşlardı.
şahane maçın ilk golü
pek parlak geçmeyeceği tahmin edilen bir maçtı bu. fakat finale layık görülmeyen çekoslovakya bile dev maçın atmosferine kaptırmıştı kendini. orta avrupa futbolunun tipik misalini gösteren çekler kısa paslarla brezilya kalesine akıyorlardı. hele bu hücumların birinde solhaf maşopuşt, zozimoyu peşine taktıktan sonra altı pasın sağ köşesinden topu köşeye yollayıverince, kaleci gilmar'a saçını başını yolmak kalmıştı. azap bozukluğu bir anda brezilyalı futbolcuların ruhlarını sıcak bir dalga gibi kavurdu. paslar yerini bulmuyor, oyuncular paniğe kapılmış gidiyorlardı.
fakat çekler bu durumdan faydalanmadılar ve galibiyeti ancak üç dakika koruyabildiler. 14. dakikada mucizevi bir adam imdada yetişiyor ve onsekizin üstünden çektiği kurşun gibi bir şutla soliç amarildo, pele'den hiç de aşağı kalmadığım gösteriyordu. top, schroiff'i havada iki büklüm uçurduktan sonra sag üst boşluktan filelere takılmıştı bile...
şimdi istisnasız bütün nacional stadı inliyordu. halk, şampiyon olmasını istediği takımı alkışlıyordu.
1-1 den sonra şahane bir dekora bürünen maç, brezilya'nın gittikçe devleşmesi ve çek defansının son gayretiyle savunması şeklinde geçecek ve aynı skorla kapanacaktı.
tutulmaz brezilya
defansif taktiğe ikinci yarıda da devam eden çekler ilk dakikada mükemmel bir fırsat kaçırmasalardı işin rengi değişecekti. ne var ki sağaçık pospichal, onsekizin köşesinden nefis bir topuk pasıyla schrer'i görmüş, fakat çek sağiçi topu beklettiği için muhakkak golü kaçırmıştı.
brezilya silkindi ve hücuma geçti. işte 69. dakika. brezilya haflarının da kaleye sokulduğu bir sırada amarildo'nun ortasına rüzgâr gibi dalan zito altı pastan gğüslediği topla filelere kadar giriverdi. stadda şenlik başladığı bir sırada brezilyalı futbolcular yerlerde yuvarlanıyordu.
ve işte çeklerin en talihsiz anı. sahanın yıldızı olan çek kalecisi schroiff gözüne güneş geldiği için elindeki topu sağbek - evet şaşmayın sağbek - djalma santos'a kaptırıyor. santos vava'yı, vava da boş ağları görüyordu. stad gök gürültüsünün andıran bir tarzda inlemekteydi.
maçı 78. dakikada yedikleri bu üçüncü golden sonra bitmiş farzeden çeklerin yapacağı tek şey, müdafaada kalıp açık farka mâni olmaktı artık.
müsabakayı 70.000 kişi takip etmiş, maç boyunca brezilya lehine 7 korner, 14 frikik olmuştur. brezilyalılar 12 tehlikeli şut atmışlar. 5 kurtarış yapmışlar, 2 defa da ofsayta düşmüşlerdir.
çekler ise 3 korner, 13 frikik atmışlar. 6 tehlikeli şut çekmiş ve 1 kurtarış yapmışlar, 4 defa da ofsayta dürmüşlerdir.
maçın neticesini, yarı finalde olduğu gibi radyolardan takip eden brezilyalılar, memleketlerinin dört bir köşesinde zaferi şenlik yaparak kutlamışlardır. rio de janeiro, brasillia, pernambucu, santos, sao paulo şehirlerinde halk çılgın gibi sokaklara dökülerek eğlenmiştir.
brezilya'nın çekoslovakya'yı 3-1 yenerek ikinci defa dünya şampiyonu olmasını bütün brezilya coşkun bir neşe içinde kutlamaktadır.
dünya şampiyonlarının karşılanma merasimi sebebiyle brezilya'da resmi tatil ilân edilmiştir. gençliğinde futbol oynamış olan brezilya'nın centilmen cumhurbaşkanı goulart, radyoda yaptığı bir konuşmada, «bugün en sevinçli günümüzdür. dünya ölçüsünde kazandığımız bu ikinci zafer aynı zamanda milletimizin zaferidir.» demiştir.
cumhurbaşkanı büyük finali televizyondan dakikası dakikasına takip etmiş ve başkanlık sarayında tertiplenen bir tahmin yarışmasını da kazanmıştır. goulart, brezilya'nun üç gol atacağını ve maçın neticesini tam olarak kestirmiştir.
radyoda ayrıca, başbakan ve dışişleri bakanları da futbolcuları öven konuşmalar yapmışlardır.
sokaklarda dans
oyuncuların dönmesinden sonra resmen açılacak büyük karnavalın başlamasını beklemeden halk sokaklara dökülmüş ve samba yapmaya başlamıştır.
bugün brasilla şehrine gelecek olan brezilyalı millî takım futbolcuları için muazzam bir karşılama töreni tertip edilmiştir. dünya şampiyonlarını 200.000 kişinin karşılayacağı söylenmektedir.
kısaca, siyasi ve iktisadi buhran içerisinde bulunan brezilya'da şu anda amazon'dan atlantik kıyılarına kadar bütün şehirlerde çılgın bir sevinç hüküm sürmektedir.
santiago, özel pele'siz kadrosuna rağmen lâtin ırkın futbola olan üstünlüğünü bir kere daha göstererek brezilya'nın amarildo, zito ve vava'nın attığı gollerle çekoslovakya'yı 3-1 mağlûp etmesinden sonra 70.000 kişinin doldurduğu nacional stadı görülmemiş olaylara sahne olmuştur.
maç bitince, brezilyalı futbolcular gözyaşları içersinde birbirlerini kucaklamışlar, bu arada sahaya 200 den fazla foto muhabiri ve binlerce taraftar hücum etmiştir. film operatörleri ve televizyon teknisyenleri bu şahane manzarayı tespit ederken, brezilyalı taraftarlar, futbolcuları yere yatırarak öpmüşler ve üstlerini başlarını parçalamışlardır.
bu sırada çekler, bir mahşeri manzara arzeden sahadan kalabalıktan uzak bir yerinde toplanmışlar ve merasimin başlamasını beklemişlerdir.
mavi - beyaz ünüformalı bir bando marşlar çalarken halk, sarı formalı brezilyalıları omuzlarda yükseltmiştir. merasimi takip eden şili cumhurbaşkanı alessandri de şapkasını çıkararak brezilyalı oyuncuları selâmlamıştır.
bundan sonra merasim başlamış ve brezilya'ya dünya kupası, büyük bir tezahüat arasında verilmiştir. iki takımın kaptanı da madalya almışlardır. askeri bandonun brezilya, çekoslovakya ve şili milli marşlarını çalmasını müteakip çekler, sportmence rakiplerini tebrik etmişlerdir.
daha sonra gilmar, takımı toplamış ve brezilyalı futbolcular ellerinde kupa ve büyük şili bayrağı ile sahada «şampiyonluk turu» yapmışlardır.
şili seyircisi, bütün maç boyunca desteklediği şampiyon takımı alkış tufanına tutmuş ve tribünler yer yer meşalelerle donanmıştır.
