dünya kuplaraı tarihinde ilk yenilgisini en geç alan takım uruguaydır.
uruguay 1930 ve 1950 de şampiyon olmuş,1934 ve 1938 e ise katılmamıştır.ilk mağlubiyetini uzatma neticesinde macaristana karşıdünya kupalarında oynadığı 12.maçında almıştır.uruguayın ilk maçından ilk mağlubiyetini aldığı zamana kadarki tüm maçları şöyle;
1930 g1.peru 1-01.tur g2.romanya4-01.tur g3.yugoslavya6-1yarı final g4.arjantin4-2final
1950 g5.bolivya8-01.tur b6.ispanya2-2final grubu g7.isveç3-2final grubu g8.brezilya2-1final grubu
1954 g9.çekoslavakya2-01.tur g10.iskoçya7-01.tur g11.ingiltere4-2çeyrek final m12.macaristan2-4uzatmadayarıfinal
çocukluğumuzda galatasaray ve fenerbahçe kadar rahatlıkla bir solukta saydığımız, futbol tarihinin o unutulmaz onbiri –grocsis, buzansky, lantos - bozsik, lorant, zacharias - budai, kocsis, hidekguti, puşkaş, czibor– bir tek sakat puşkas dışında lozan’da dizilir.
karşılarında da, yine yüzyılın büyük yıldızlarını bulunduran -kalede maspoli, geride santamaria, ortada andrade ve ilerde schaiffano- mavili uruguay.
macarlar, 2-0’ıa 75. dakikaya gelirler; ama son şampiyon son 15 dakikada şahlanarak durumu 2-2’ye getirecektir.
uzatmada ise, işi bitirmek “altın kafa” kocsis’e düşecek ve iki nefis gol, son güney amerikalıyı da uğurlatacak, bern finali, iki avrupalının olacaktır.
tarih: 30 haziran 1954, la pontaise stadyumu / lozan hakemler: benjamin griffiths (galler), charlie faultless (iskoçya), raymond vincenti (fransa).
macaristan: gyula grosics, jeno buzanszky, mihaly lantos, jozsef bozsik (kaptan), gyula lorant, jozsef zakarias, laszlo budai, sandor kocsis, nandor hidegkuti, peter palotas, zoltan czibor. teknik direktör: gusztav sebes (macaristan)
uruguay: roque maspoli, william martinez (kaptan), jose santamaria, victor rodriguez andrade, nestor carballo, luis cruz, rafael souto, javier ambrois, juan eduardo hohberg, juan schiaffino, carlos borges. teknik direktör: lopez ivan (uruguay)
(tercüman’ın 1990 basımlı büyük futbol ansiklopedisinden alıntıdır.)
uruguay’ın ünlü futbolcusu schiaffino, macar koçsis için şu cümleyi söyledi: “sakalımın beyazlaştığı gün bile koçsis’i unutmayacağım. bu futbolcunun kafasının müzede saklanması gerekir.”
ilk basımı 1997 olan eduardo galeano'nun "gölgede ve güneşte futbol" kitabından;
macaristan bu kupanın en büyük favorisiydi. puşkaş'ın, kocsis'in ve hidegkuti'nin oynadığı bu kuvvetli takım dört yıldır yenilmemişti ve dünya kupasından bir süre önce ingiltere'yi 7-1 yenmişti. ama bu yorucu bir şampiyona olmuştu. brezilya ile yaptıkları zorlu mücadeleden sonra macarlar, güçlerinin son damlalarını uruguaylılara harcamışlardı. macaristan ve uruguay, kocsis'in attığı iki gol maçın sonucunu belirleyene kadar, hiç ara vermeden, ölesiye, birbirlerini tüketerek oynamışlardı.
ilk basımı 1997 olan eduardo galeano'nun "gölgede ve güneşte futbol" kitabından;
1954 kupası final maçında, kupanın favorisi macaristan, almanya ile oynuyordu. maçın sona ermesine altı dakika vardı ve güçlü kuvvetli bir forvet olan alman helmut rahn, macar defansının orta çizgide kaybettiği topu ele geçirdiğinde durum 2-2'ydi. rahn, lantos'tan sıyrıldı ve sol ayağıyla öyle bir şut çekti ki, top grosics'in kalesinin sağ direğinin yanından içeriye girdi.
almanya'nın en popüler maç spikeri olan heribert zimmerman, latin amerika tutkusuyla bağırdı;
"toooooooooooooooorrrrrrr!!!"
bu, almanya'nın savaştan sonra katılabildiğı ilk dünya kupasıydı ve alman halkı yeniden, varoluş hakkı olduğunu hissetti. bu gol, ulusal dirilişin bir simgesi haline geldi yıllar sonra bu tarihi gol, kendisine yıkıntılar içinde bir çıkış yolu arayan bir kadının mutsuzluğunu anlatan, fassbinder'in "maria braun'un evliliği" adlı filminde yankılandı.
lozan, 30 (ap) - turnuanın bu yıl favorisi sayılan macaristanla bundan evvelki turnuanın şampiyonu uruguay bugün aralarındaki yarı final maçına türkiye saatiyle 19'da başlamışlardır. sıkı bir yağmur altında sahaya çıkan iki takım şu şekilde dizilmişlerdir:
uruguay: maspoli - martinez, santa maria - andrade, carballo, cruz, rafael, suto, abrois, juan schiaffino, hoherg, borges.
mac hakemi: gritfiths (galli)
yağmura rağmen stadda 50.000 kişi toplanmıştı ve görünürde çoğunluk macarları tutmaktaydı. oyunun 12 inci dakikasında yalnız başına bir akın yapan ve 3 uruguaylıyı atlatan czibor, bomba gibi bir şutla takımı başa geçirmiştir.
oyun oldukça yavaş başlamış, iki taraf oyuncuları âzami derecede dikkatli davranarak müdafaaların da açık vermemeye gayret etmişlerdir. her oyuncu, karşı tarafın bir oyuncusunu marke etmekteydi
oyun başladıktan 5 dakika sonra hızlanmaya yüz tutmuş, altıncı dakikada macaristan ilk korneri kazandıktan sonra maspoli, palotasın kısa bir şutunu zorlukla bloke etmiştir. 1 dakika sonra hidekhuti oyunun ilk fırsatını ele geçirmiş fakat attığı şut kale direğinin bir karış üstünden geçmiştir.
cziboır, 12 nci dakikada, uruguay müdafaasını birbirlerine katmış üst üste çalımla 3 oyuncuyu atlattıktan sonra kaleciyi de üzerine çekerek, topu boş kalenin ağlarına takmıştır.
bundan 5 dakika sonra, macarlar yine hücuma geçmiş, bossik, kaleye bomba gibi bir şut doğrulymuşsa da top direğin sağından dışarı çıkmıştır. maspoli, o sırada yine kalesini boş bırakmıştı. yer çamurlu ve kaygan olduğundan, macarların şutlarında mûtad isabet yok gibiydi.
uruguay, yarı sahada daha üstün görünmekle beraber macar müdafaası karşı tarafın bir çok hücumunu üst üste kesmekteydi. sıkıştıkları anlarda macar haf hattı, beklere iltihak etmekteydi.
macar muhacim hattı, bilhassa palotasia hidekhuti, uruguay kalesine yaklaştıkları sırada daima tehlikeli olmaktaydılar. buna mukabil urugayın bekleri, amcar sağ ve sol açıklarını iyi marke etmekteydiler. ilk devrede her iki takım müteaddit fırsatlar heba etmişlerdir. macarlar, kaleye her yaklaşmalarında, sayı çıkarmak için şut atmakta fakat tutturamamaktaydılar. uruguaylılar ise, çeşitli manevralarla karşı taraf müdafaasında gedikler açmaya uğrağmakta fakat topu her sefer macar müdagaasına kaptırmaktaydılar.
47inci dakikada, oyunun gerçekten en yüksek bir futbol klâsı arzettiği sıralarda, hidekhuti, macarların ikinci golünü atmıştır.
ikinci haftaym
ikinci haftaym başlar başlamaz macarlar üst üste hücum tazelemişlerdir. hidekhutinin golü bu haftaymın müdafaasının fazlasiyle degaje ettiği top, macar santrhafı loranta geçmiştir. lorant topu budaiye aşırmış, bu küçük yapılı sağacık cruz'a atlattıktan sonra topu ortalamış ve hidekhuti bir kafa sutuyla sayıyı kaydetmiştir. 2 dakika sonra macarlar yedinci kornerlerini kazanmış fakat tehlikeyi uzaklaştıran uruguaylılar derhal hücuma geçmişlerdir. borges bütün macar müdafaasını aşmış, topu schiaffinoya geçirmeye çalışmıştır. fakat sağ bek buzanski, müthiş bir sıçrayışla topa yetişmiş fakat ancak kornere çıkarabilmiştir. o anda her iki takım çok fazla çalışmaktaydılar. uruguaylılar ilk haftaymda macar müdafilerine sokulmaktan çekinir gibi oynamışlardı fakat ikinci haftaym ortalarına doğru artık her şeyi göze alırcasına saldırmaya başlamışlardır. uruguayın ilk golünü, ikinci haftaymın yedinci dakikasında hohberg atmıştır.
uruguaylılar ikinci haftaymda hemen hmen mütemadiyen hücum teşebbüsünü elde tutmuşlardı. hattâ bazen bek martinez bile hücum hattına katılmaktaydı. bir aralık ayağına gelen topu 30 metreden macar kalesine atmaya çalışmış fakat tutturamamıştır.
maç, yedinci dakikadan itibaren sertleşmeye de başlamıştir. bilhassa hohberg'in hücumları macar müdafaasını bunaltmaktaydı. oyun, nizami müddet sonunda 2/2 berabere bitince talimatname mucibince uzatılmıştır.
temdit devresi
bu devre zarfında macarlar muazzam bir gayret ile oynamışlardır. macar gollerinin her ikisini koçsis atmıştır. üçüncü gol temdidin 20 nci ve dördüncü gol 26 ncı dakikasında kaydedilmiştir.
bern, 2 (hususi) — uruguay ve avusturya takımları yarın zürich'te üçüncülük için karşılaşıyorlar. üçüncü defa dünya şampiyonluğunu kazanmak azmi ile isviçreye gelmiş olan uruguaylılar, çarşamba günü macaristana karşı oynamış oldukları dönifinali 4-2 kaybederek şampiyonluktan ümitlerini kestiler. dünyanın en kuvvetli futbol takımlarından birine sahip oldukları muhakkak olan uruguaylıların aynı zamanda dünyanın en centilmen sporcularına da malik oldukları, macaristan maçından sonra su götürmez bir hakikat halini almıştır. macar maçına, sakat bir kaç oyuncusundan mahrum olarak çıkan uruguaylılar buna rağmen denk bir oyun çıkarmışlar ve ancak temdit devresinde yedikleri gollerle müsabakayı kaybetmişlerdir.
kazanmak azmi ile çıkmış oldukları sahadan mağlûp ve aynı zamanda bütün ümitleri kırılmış olarak ayrılmalarına rağmen rakiblerini kucaklayarak tebrik etmeleri isviçrede günün hâdisesi olmuş ve uruguaylılar böylece büyük bir sempati kazanmışlardır.
yardımcı hakemler: charlie faultless (sco), raymond vincenti (fra)
hungary: gyula grosics (gk), jeno buzanszky, gyula lorant, mihaly lantos, jozsef bozsik (c), jozsef zakarias, sandor kocsis, nandor hidegkuti, zoltan czibor, laszlo budai, peter palotas
yedekler: jozsef toth, ferenc puskas, bela karpati, pal varhidi, imre kovacs, ferenc szojka, ferenc machos, lajos csordas, mihaly toth, sandor geller, geza gulyas
teknik direktör: gusztav sebes (hun)
uruguay: roque maspoli (gk), jose santamaria, william martinez (c), victor rodriguez andrade, juan hohberg, juan schiaffino, carlos borges, nestor carballo, luis cruz, rafael souto, javier ambrois
yedekler: obdulio varela, roberto leopardi, julio abbadie, oscar miguez, julio maceiras, mirto davoine, eusebio tejera, urbano rivera, omar mendez, julio perez, luis ernesto castro
