ilk basımı 1997 olan eduardo galeano'nun "gölgede ve güneşte futbol" kitabından;
johnny weissmüller, tarzan rolünde ilk çığlıklarını atıyordu, ilk deodoran piyasaya çıkmıştı, luisiana eyalet polisi, bonnie ve clyde'ı mermileriyle delik deşik etmişti, güney amerika'nın en yoksul iki ülkesi olan bolivya ve paraguay, standard oil ve shell adına chaco petrolü için birbirlerini yiyorlardı. deniz piyadelerini nikaragua'da yenen sandino, pusuya düşürülüp kurşunlanıyor ve katil somoza da o dönemde hanedanını kurmuş oluyordu. mao çin'de devrimin yürüyüşünü başlatıyordu. mussolini italya'da ikinci dünya futbol şampiyonasının açılışını yaparken, hitler almanya'da, kendisini üçüncü reich'in führer'i ilan ediyordu ve ari ırkı savunan yasayı onaylıyordu, buna göre kalıtsal hastalığı olanlar ve suçlular kısırlaştırılacaktı.
şampiyonanın afişlerinde bir herkül, ayağında bir futbol topuyla faşist selamı veriyordu. 34 dünya kupası, roma'da, duce için büyük bir propaganda aracı oldu. mussolini şeref tribününden bütün maçları izledi, on bir oyuncu onu ve tribünleri hıncahınç dolduran çoğu kara gömlekli seyircileri, başları dik ve el ayaları ileriye dönük şekilde selamlayarak zaferlerini mussolini'ye armağan ettiler.
ama zafere giden yol kolay değildi. italya ve ispanya arasında oynanan maç, dünya kupaları tarihinin en zorlu maçı oldu: muharebe iki yüz on dakika sürdü ve ertesi gün sona erdiğinde bazı futbolcular ya savaşta aldıkları yaralar nedeniyle ya da güçleri tükendiği için oyun dışı kalmışlardı. maç bittiğinde italya, as oyuncularından dördünü yitirmişti, ispanya'nın kaybı ise yedi kişiydi. sakatlanan ispanyol futbolcuların arasında, en önemli iki oyuncusu da bulunuyordu; bunlar hücum oyuncusu langara ve ceza sahasında rakibini hipnotize eden kaleci zamora idi.
yardımcı hakemler: bohumil zenisek (tch), mihaly ivancsics (hun)
italy: giampiero combi (gk)(c), angelo schiavio, armando castellazzi, enrique guaita, eraldo monzeglio, giovanni ferrari, giuseppe meazza, luigi allemandi, luis monti, mario pizziolo, raimundo orsi
yedekler: anfilogino guarisi, atilio demaria, attilio ferraris, felice borel, giuseppe cavanna, guido masetti, luigi bertolini, mario varglien, pietro arcari, umberto caligaris, virginio rosetta
teknik direktör: vittorio pozzo (ita)
spain: ricardo zamora (gk)(c), cilaurren, ciriaco, fede, gorostiza, i quincoces, iraragorri, isidro langara, jose muguerza, lafuente, luis regueiro
yedekler: chacho, crisanto bosch, hilario, i guillermo campanal, juan nogues, luis marin, marculeta, martin ventolra, simon lecue, sole, zabalo
teknik direktör: amadeo garcia salazar (esp)
goller: 0-1 dk. 30 luis regueiro 1-1 dk. 44 giovanni ferrari
1966 ve 1978 dünya kupalarında hakemler, ev sahibi ülkeleri “açıkça" kolladılar. 1966’da ingiltere "tartışmalı" gollerle kupaya uzanırken 78’de de arjantin'in sert futboluna göz yumdu.
cumhur canbazoğlu
roma - italya 90 dünya kupası'nda bazı hakemlerin verdikleri ters kararlarla "can yaktığı" tartışılırken daha önceki dünya kupalarında belgelenen hakem hatalarını çizmek günün konusu oldu. daha önceki kupalarda "birçok takımın canını yakan" hakemler gözler önüne serilirken özellikle 1966 dünya kupası'nda ev sahibi ingiltere'nin "açıkça" kayırıldığı belirtildi. 1978 dünya kupası'nda da arjantin'i koruyan hakemlerin, takımların kaderlerini çizdiği söylendi:
(...)
1934 italya: italya'daki kupada faşist rejim kupayı almak için elinden geleni yaptı. çeyrek finalde italya - ispanya maçında belçikalı hakem bert, 25 dakika uzatma oynattı.
) 
