mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
bu müsabakalar içinde beni en heyecanlandıranı ne işgal kuvvetleri ile oynanan müsabakalar ne de büyük maçlar. en sondaki yani ankara’da, ankara ve eskişehir muhtelitleri arasında oynanan müsabaka.. bu çok kıymetli zira istanbul, izmir ve bursa’dan sonra nihayet ankara ve eskişehir şehirleri ile ilgili habere de rastladım.
bu maçın sonucunu 1922 senesi kasım ayında yayınlanmaya başlayan türkiye idman mecmuası’ndan aldım. eskişehirlilerin ankara ziyaretleri sırasında bayramda oynanmış bir müsabaka. havanın fevkalâde yağmurlu olması nedeniyle yarımşar saat oynanmış...
eskişehir futbolu mehmet yüce - 26 şubat 2014 memleketfutbolu.com
10 haziran cuma sene 1921’de ankara’ya yaptıkları seyahat ile giriyor matbuatın futbol vadisine. ankara muhteliti ile eskişehir muhteliti, fevkalâde yağışlı bir havada oynadıkları müsabakada bir bire berabere kalmış.
bu müsabaka, ankara’nın da ilk şehirlerarası teması esasında (en azından biz öyle biliyoruz).
eskişehir’deki ilk futbol takımlarına ve ilk görülme tarihlerine gelince;
eskişehir idman yurdu (1923) muallim mektebi futbol kulübü (1923) anadolu demiryolları (1923) eskişehir sultanisi (1925) türk ışığı (1925) gençlerbirliği (eskişehir) (1925)
bu kulüpler eskişehir ligi’nde mücadele ediyor.
1923’de konya’da konya muhteliti ile 2-2 berabere kalan eskişehir muhteliti kadrosu: azil – ferhat, turhan – hüseyin, sedad, cevdet – ömer, remzi, celal, canbolat, sadık
ilk mıntıka müsabakaları da eskişehir’de yapılıyor. ama bu “yanlış bilindiği üzere” türkiye şampiyonası değil, paris olimpiyat oyunları için seçme müsabakaları. bu maçlarda istanbul muhteliti eskişehirlileri 6-0 mağlup ediyor.
eskişehir futbol tarihimizde çok ehemmiyetli bir mevkiye sahiptir.
mehmet yüce'nin, "idmancı ruhlar: futbol tarihimizin klasik devreleri: 1923-1952, türkiye futbol tarihi - ikinci cilt" kitabından;
ikinci kısım (1921-1924)
10.06.1921...istiklâl sahası, ankara......ankara muhteliti...1-1...eskişehir muhteliti 22.12.1922...mersin......gençler yurdu (mersin)...1-1...adana muhteliti 18.05.1923...eskişehir...ezel bey...eskişehir idman yurdu...0-5...ankara i.y. 20.07.1923...konya...lütfi bey...konya idman yurdu...2-2...eskişehir muhteliti 23.07.1923...taksim stadyumu, istanbul......galatasaray...4-2...trabzon idman ocağı 26.07.1923...ittihadspor sahası, istanbul......f.bahçe-a.ordu-hilâl...2-0...trabzon idman ocağı 26.07.1923...veremle savaş sahası, izmir......altay (izmir)...4-0...menemen 8. fırka ağust. 1923...istiklâl sahası, ankara...resul bey...ankara muhteliti...1-1...istanbul keşşafları 03.08.1923...zabıtan sahası, izmit...nedim bey...izmit muhteliti...1-4...galatasaray 26.10.1923...adapazarı......adapazarı idman yurdu...4-2...izmit muhteliti 16.11.1923...ankara...sedat bey...ankara muhteliti...0-0...altay (izmir) 18.11.1923...ankara......ankara idman yurdu...0-2...altay (izmir) 11.01.1924...mersin......mersin türk ocağı...1-2...adana türk ocağı 21.03.1924...eskişehir......eskişehir muhteliti...0-6...istanbul muh. 21.03.1924...eskişehir......istanbul muhteliti...4-0...ankara muhteliti 22.03.1924...eskişehir...esad bey...istanbul muhteliti...3-1...izmir muhteliti 13.07.1924...taksim stadyumu, istanbul...haçopulo efendi...beşiktaş...1-1...bursa muhteliti 14.07.1924...taksim stadyumu, istanbul......vefa...2-0...bursa muhteliti 14.07.1924...edirne......edirne muhteliti...0-4...galatasaray 15.07.1924...taksim stadyumu, istanbul......süleymaniye...1-1...ankara muhteliti
not: cumhuriyet dönemi ilk şehirler arası seyahati altay idman yurdu çıkmıştır.
savaşın biteceğinin anlaşılmasından itibaren şehirler arası temasların hızla arttığını görüyoruz. kulüplerimiz gittikleri her şehirde futbolu daha çok öğreniyorlar ve tecrübelerini karşılarındaki rakiplerine aktarıyorlardı. memleket futbolunun terakkisinde bu temasların çok faydası görülmüş olacak ki, daha yirmili yıllarda dahi milli küme tartışılmaya başlanmıştı.
) 
