kuralların herkes için eşit olarak uygulanmadığı bir futbol düzeninde önce güvensizlik doğar, ardından da herkes paranoyak olur... (mehmet ali çetinkaya, 2021)
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
1914-15 sezonu istanbul lig müsabakalarına geldiğimizde ise galatasaray-fenerbahçe rekabetinin sertleşmesinin daha doğrusu iki kulübün muhabbetinin azalmasının hattâ düşmanlıklarının ilk sebebini görürüz. bu sebep, evvelki bölümlerde bahsettiğimiz meşhur abanozdan mamûl şilddir..
bu sezon istanbul futbol birliği’nde ecnebi ve azınlık kulüp a’zâları yerine yerli kulüp a’zâlan görülmektedir. harb-i umûmî sebebiyle geçen sezonlardan rum takınılan strugglers, elpis, ingiliz moda, imogene ve enternasyonal mahiyetteki kadıköy, ramblers ve telefoncular (kampana) kulüpleri ya kapanmış ya da faaliyetlerini askıya almıştır. sadece galatasaray, fenerbahçe ve nâmını progres’den tahvil eden altınordu gibi yerli kulüpler kalmıştır.
bu ana kulüpler haricinde meşrutiyet’in ilanı ile kurulan; anadolu ve idman yurdu kulüpleri de istanbul futbol birliği’ne dâhil olmuştur. bundan sonra gelişen hadisatı dahi iyi anlamak için lig müsabakaları başlamadan önce icrâ edilen hususi mahiyetteki maçlara bir göz atmak lâzım gelir.
en son müsabakalarını mayıs ve haziran aylarında yapan galatasaray ve fenerbahçe birinci takımları neredeyse bütün bir yaz top oynamamışlar ve idmansız kalmışlardı. galatasaray, eylül ayında altınordu ile bir müsabaka yapmış ve 4-0 kazanmıştı. fenerbahçe ise galatasaray ile müsabaka tarihi olan 2 ekim 1914 tarihine kadar maç yapmamıştı. bu şartlar altında iki güçlü ekip union club’de karşı karşıya geldi. bu müsabakanın haberini tasvir-i efkâr'dan okuyalım:
futbol müsabakası “galatasaray’ın muvaffakiyeti el’an istanbul şampiyonu fenerbahçe birinci futbol takımıyla galatasaray birinci takımı arasında icrâ edilen mühim müsabakada galatasaraylılar bir sayıya karşı altı sayı ile ihrâz-ı galebe etmiştir. galatasaray iki hafta evvel sıfır sayıya karşı dört sayı ile altınordu takımını da mağlup etmişti.”
müsabakanın kadrolarını da verelim:
galatasaray 6-1 fenerbahçe 02 ekim 1914 hususi müsabaka saha: ittihatspor sahası
galatasaray: büyük nedim - adnan ibrahim, usturumcalı hüseyin - ibrahim mehmet, celâl ibrahim, sedat ziyâ - fâzıl, yusuf ziyâ, emil oberle, muzaffer, hasnûn gâlib.
fenerbahçe: karnik arslanyan - arif, jan boris - süreyya mithat, sabri, constantin boris - topuz hikmet, said salahaddin, gâlib, nüzhet, otomobil nuri.
goller: yusuf ziyâ (2), emil oberle, gâlib hasnun, muzaffer, sedat ziyâ (galatasaray) / sait salahaddin (fenerbahçe)
bu altı gollü mağlubiyet üzerine maneviyatı kırılan fenerliler o sene lige katılmama karan alırlar ve bunu ali sami bey’e bildirirler. tafsilatı ali sami bey’den dinleyelim:
“1330-31 (1914-15)’de galatasaray hayli kuvvetlenmiş idi. ve fenerbahçe bazı a’zâlarının gaybûbeti (başka yerde olması) hasebiyle biraz zayıf düşmüştü. o sene cuma (daha zayıf takımların oynadığı bir nevi ikinci küme) ve pazar birliklerinde oynayan en kuvvetli türk birlikleri (takınılan) bir araya gelmişlerdi. bunlar galatasaray, fenerbahçe, anadolu, idman yurdu ve altınordu idiler. fenerbahçe ilk celsede itizâr ederek (af dileyerek) çekildi. fenerli arkadaşlar zayıf olduklarını söylemekte idiler. birliğin ısrarları bir işe yaramadığı cihetle fenerbahçe’nin yerine ittifakla (mutabakat sağlayarak) süleymaniye kulübü alındı. işin bu şekilde halli fener’in istinkâfına (kabul etmediğine, çekimser kaldığına) en büyük delildir. birlik oyunlarına başladıktan sonra fenerbahçe’den şilt talep edildi. bu kere birliğe girmeye karar veren fenerbahçe ancak kabulü şartıyla şildi verebileceğini fuad bey vâsıtasıyla bildirdi. kulüpler fener’e bidayette çok rica edildiğini ve böyle keyfe göre birlik tec-did (yenileme, tazelenme) edilemeyeceğini ileri sürerek ‘pek çok ısrar etmeme rağmen’ fener’in talebini reddettiler.”
2.ekim.1914 - 103 sene önce bugün galatasaray, iki takımın tarihlerindeki 10 uncu karşılaşmalarında fenerbahçe’yi 6-1 mağlup etti. union clup (günümüzde ülker stadyumu) sahasında oynanan dostluk maçında galatasaray, büyük nedim - adnan ibrahim pirioğlu, “usturumcalı” hüseyin eden - ibrahim mehmet, celal ibrahim, sedat ziya kantoğlu - fazıl safi köprülü, yusuf ziya öniş, emil oberle, muzaffer kazancı, hasnun galip; buna karşılık fenerbahçe ise karnik arslanyan - arif emirzade, jan boris - süreyya mithat, sabri çerkes, constantin boris - hikmet topuz, sait selahattin cihanoğlu, galip kulaksızoğlu, nüzhet baba, nuri otomobil onbirleriyle oynadılar. sarı-kırmızılıların gollerini yusuf ziya öniş (2), emil oberle, hasnun galip, muzaffer kazancı ve sedat ziya kantoğlu atarken fenerbahçe’nin golü sait selahattin cihanoğlu’ndan geldi.
