mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
ertesi gün aynı gazeteden bu ehemmiyetli spor hadisesini okumaya devam ediyoruz. haberin başlığı ise, “kadıköy’ünde spor müsabakaları.”
“iki günden beri kadıköy’ünde spor müsabakaları yapılıyor. ahiren (geçenlerde) şehrimize muvasalat etmiş olan macar futbol kulübü ile galatasaray futbol kulübü arasında cumartesi (cuma olacak) günü kadıköy’ünde spor müsabakaları icrasına başlanmıştır. müsabaka ibtidâr edilmezden evvel selim sim bey bir nutuk îrâd etti. ve macar misafirlerimize beyan-ı hoş âme-di (hoş geldiniz) eyledi.
ba’de (sonra) bisiklet müsabakası yapılmış, terakki kulübü’nden niyazi efendi birinciliği kazanmıştır. bundan sonra yigirmi sekiz müsabıkın iştira-kıyla yapılan ayak koşusu müsabakası papazyan efendi’nin birinciliği ihraz etmesiyle neticelendi.
müsabakanın en şâyân-ı dikkat kısmına henüz sıra gelmişti. beyaz gömlekli misafirlerimiz al yeşil formalarıyla ve yeknesak elbise ile göründüler. etrafında bir alkış sağanağı koptu. fotoğrafları alındıktan sonra, arkalarında galatasaray kulübü olduğu halde tur mahallini (atletizm pisti) devir ettiler. ertuğrul mızıkası bu hatveatı (adımlan) teşci ediyordu (yüreklendiriyordu).
nihayet iki taraf dizildi ve bir düdük mübarezeye ibtidâr edildiğini ilan etti. başlangıçta her iki taraf biraz nezaketten kendini alamamış ve binâenaleyh hâzırûn (orada bulunanlar) sıkılmaya başlamıştı. fakat bu çok devam etmedi. mübareze kızıştı, kızıştı. bu sırada “maksad” sadaları işitildi. ve bu bizimkilerin aleyhine idi. tekrar başlandığı zaman galatasaraylılar savletlerini (şiddetli hücumlannı) artardılar ve güzel bir tesâdüf evvelki ye’si izale eyledi.
ba’de yine başladılar ve bu defa edilen müsademat neticesiz kaldı. hülâsa oyun bittiği zaman galip, mağlup temin etmedi. hurra nidalarıyla bugünkü ‘evvelki gün’ müsabakaya hitam verilmiş ve herkes dağılmıştı.
müsabakaya dün de devam edilmiş ve bittabi hararet pek ziyâdeleşmiş, müsabaka şâyân-ı dikkat bir şekil almıştı. neticede galatasaraylılar muvaffakiyetler göstererek ahalinin sürekli alkışlarına mazhar olmuşlardır.
müsabaka’ya beşte nihayet verilmişti. müsabakanın netice-i kat’iyyesi bugün anlaşılacaktır.”
yazıda ilk golü kolojvar’ın attığını, bu gole galatasaray’ın cevap verdiğini okuyoruz. cuma başlanan müsabaka 1-1 berabere bitmiş. ertesi gün yani pazar devam etmiş ve sonuç yarın (salı) açıklanacak.
ertesi gün yani 18 nisan’daki nüshada ise “kadıköy’deki müsabakalar” ser levhası ile şu haber verilmiş:
“macar misafirlerimizle galatasaraylılar arasındaki müsabakalar dün de devam etmiş ve nihayet galatasaraylıların galebesiyle neticelenmiştir. şehrimizde büyük bir ehemmiyet ve merak ile takip edilmiş olan bu müsabakaları hülâsa etmeyi muvafik buluyoruz."
1 nisan ‘miladi 14 nisan’ (cuma)
el ve ayak (dört ayak) yarışlarında kabataş i'dâdîsi spor kulübü’nden fahrettin efendi birinciliği, sedat efendi ikinciliği kazanmışlardır.
yevm-i mezkûrede icra edilen futbol oyununda galatasaraylılar ile macar talebesi arasında müsavat (eşitlik) husûle gelmişti. ‘bu müsabaka 1-1 berabere neticelendi’
av müsabakasında yusuf bey birinciliği kazanmıştı.
genç kızlar tarafından kaşık içine mevzi yumurtayı koşarak götürmek üzere icrâ edilen yarışmada besime hanım birinciliği, huriye hanım ikinciliği kazanmışlardır.
alaturka güleşleri sırasıyla hüseyin ve hüsnü efendiler kazanmışlardır.
torba içinden geçmek üzere tertip edilen müsabakalarda istanbul sultâni kulübü’nden sırasıyla emin ve celâlettin efendiler kazanmışlardır.
3 nisan ‘miladi 16 nisan’ (pazar)
motosiklet müsabakasında galatasaray kulübü’nün makinasını idare eden zekeriya efendi birinciliği kazanmıştır.
tahta bacak yarışında lambironov (sen jozef mektebinden) ‘saint joseph’ birinciliği, aleko efendi ikinciliği kazanmıştır.
kaldırak oyununda birinciliği mösyö ‘monsieur’ magrisyon kazanmıştır. genç kızların müsabakasında matmazel ‘mademoiselle’ vodoviç birinciliği, matmazel galavati ikinciliği kazanmıştır.
sırıkla atlama yarışını robert kolej talebesinden kuyumcuyan efendi ih-râz-ı muvaffakiyet etmiştir.
yine bu gün de macar ve galatasaray takımları arasında icra edilen futbol müsabakasında galatasaray kulübü bir gole mukabil üç gol yapmıştır.
mânialı (engelli) yarışlarda ahmed celâl efendi birinciliği, robert kolej’den kuyumcuyan efendi ikinciliği kazanmıştır.
tersine binmek üzere tertip edilen mudhik (güldüren, komik) merkeb yarışında (son gelen merkeb birinci) ibrahim efendi’nin merkebi geldiğinden birinciliği kazanmıştır.
pazartesi
yürüme yarışında (iki tur) galatasaray kulübü’nden halit bey birinciliği kazanmıştır.
alafranga güreşte (amatörler arasında) ahmed celâl bey birinciliği kazanmıştır.
mektepler arasında bayraklarla koşu müsabakasında galatasaray efendileri birinciliği kazanmıştır.
macar misafirlerle istanbul’un en maruf oyuncuları arasında futbol müsabakasında istanbul kulübü ihrâz-ı muvaffakiyet etmiştir.
genç kızlar sürat yarışında besime hanım birinciliği, macide hanım ikinciliği kazanmıştır.
bom üzerinde bom bom oyununda istanbul sultanisi kulübü ihrâz-ı muvaffakiyet etmiştir.
mükâfatların nevi ve cinsi:
dışı gümüş, içerisi altın kupalar, altın ve gümüş madalyalar, dikiş kutuları, kolonyalar, para çantaları, şekerlemeler, yazı takımı, yol çıkısı, elektrik feneri, baston üzerinde karagöz, cezvedan.
macarlı misafirlerimiz bugünkü romanya vapuru ile hareket edeceklerdir.”
haberden galatasaray ile kolojvar arasında oynanan müsabakaların gerçek sonuçlarını öğrenmekle kalmayıp, istanbul muhteliti ile macarlar arasında bir başka maç daha olduğunu öğreniyoruz. ayrıca şimdiki zaman için son derece garip, ancak o zamanın insanlarına eğlenceli ve komik gelen birçok yarışma ve müsabakayı da okuyarak dönemin eğlence kültürü hakkında fikir sahibi oluyoruz. mükâfatların nevi ise ayrı bir bahis konusu...
bu müsabakalar takımın kaptanı haşan basri bey’in hatıratında da geçiyor. bakın refik osman bey, galatasaraylı hasan basri’nin kolojvar maçları ve maçların ehemmiyetini anılarında nasıl anlatıyor:
“...galatasaray takımı artık istanbul’un en güçlü teşekkülü hâline gelmişti. yenemediğimiz takım yoktu. benim ve arkadaşlarımın gayretleri ve yaptığımız sayılarla üç sene şampiyonluğu kazandık. iktisâb ettiğimiz kuvvetin asıl kıymetini o vakit istanbul’a gelen kolojvar isimli bir macar takımı ile yaptığımız müsabakalar neticesinde anladık. kendi halkımız arasında bu ecnebi takım ile iki maç yaptık ve neticede türk’ün alnını yükselttik...”
macar kolojvar kulöbü'niin memleketimizde yaptığı müsabakalar: (union club’de)
14 nisan 1911 cuma - galatasaray 1-1 kolozsvâri vasutas sport club 16 nisan 1911 pazar - galatasaray 3-1 kolozsvâri vasutas sport club 17 nisan 1911 p.tesi - istanbul muh. 1-0 kolozsvâri vasutas sport club
tarihte ilk defa başka bir ülkeden bir kulüp temsilcisi türkiye’ye gelmiş ve istanbul’da üç maç yapmıştı. bu kulüp o zamanlar transilvanya (erdel) avusturya-macaristan hâkimiyetinde olduğu için macarca kolozsvári vasutas (bugünkü adıyla cfr cluj) adını taşıyordu, ancak gerçekte bir romanya kulübüydü. cfr cluj, transilvanya bölgesindeki cluj-napoca şehrinde demiryolcuların kurduğu bir kulüptü. bugün kulüp isminde yer alan cfr harfleri, căile ferate române, yani romanya demiryolları anlamına gelir.
