1909-10 istanbul futbol ligi, istanbul futbol ligi'nin altıncı sezonudur. altı takımın mücadele ettiği sezonun şampiyonluğunu, tüm maçlarını kazanan galatasaray elde etti. bu sezonda lige katılan fenerbahçe, ligde mücadele eden ikinci türk takımı oldu. geçen sezonun aksine ımogene lige girmezken, çoğunluğunu rumların oluşturduğu strugglers lige dahil oldu.
sezonda yapılan maçların tamamı union club sahası'nda düzenlendi.
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
istanbul 1900 senesinde bir futbol kulübüne daha kavuşur. kulübün kurucularından aleko kaliya kulübün kuruluşunu ve kadıköy kulübü’ne geçişini anlatıyor:
“bir gün moda burnundaki şimdiki tenis sahasının ve binaların olduğu yerde james la fontaine’nin başında olduğu kadıköy ile imogene adındaki ingiliz maiyet gemisi futbol takımı müsabaka yapıyorlardı. ben de seyretmeye gitmiştim. topa karşı merakım büsbütün arttı. yine moda’da benim gibi meraklı birkaç arkadaş ile birlikte çalışmaya başladık. elpis adında rum esnafından müteşekkil bir kulüp yaptık. 1900 senesi idi. bay la fontaine oyunumuzu beğenmiş olacak ki; bizi kadıköy kulübü’ne aldı. orada oynadım.”
aleko kaliya gerek elpis gerekse kadıköy kulüpleri hakkında öngördüğü kuruluş tarihlerini yanlış hatırlıyor. aradan geçen zamanın bu usta oyuncunun hafızasını yanıltıyor olması son derece anlaşılabilir. bu satırların yazan moda rum kulübü ile elpis’in ayrı iki kulüp olduğunu düşünüyor. bununla beraber moda rum kulübü de elpis de 1900 civarında kuruldu. kadıköy’ün ise; 1899 tarihi üzerine birkaç hâtırat okusak da, 1902 senesinde (ikinci defa olmak üzere) kurulduğu kuvvetle muhtemeldir.
türkiye futbol tarihi’nin belki de en renkli simalardan olan aleko kaliya’in son derece hoş bir lakabı vardır. tahtaperde! lakabın nasıl takıldığını onun eşsiz üslubundan dinleyelim:
“şimdiki fenerbahçe’nin olduğu yerde bir ingiliz takımı ile müsabaka yapıyorduk. ben sağ bek oynadığımdan, karşımda forvet oynayan ingilizi hiç geçirmedim. seyircilerden bir musevi gencinin ‘bu tahtaperde varken ingilizler hava alır’ diye bağırması üzerine ertesi gün yapılan maçta seyirciler “tahtaperde, tahtaperde” diye bağırdılar. işte bana da bu isim böyle takıldı.
meşhur oyunculardan yorgo’nun kardeşi toto stelyanidis vardı. kimon polihomidis sol açık oynardı. topu çok süratle sürer ve güzel ortalar yapardı. sağ iç todori leonchini çalımcılığı ile tanınmıştı.
galatasaray kulübü ile yaptığımız bir maçta sağ haf bek (half back) ve galatasaray’ın bir numaralı oyuncusu ali sami’nin kasıt olmadan ayağı sakatlanmış ve bu suretle takım kadrosundan çıkartılmıştı.
bir de hatırladığım mihal yasumidis vardır. for ve haf oynardı. fevkalâde bir oyuncu idi. kendisine murço adını takmışlardı. fakat zamanın en meşhur oyuncusu comber idi. ayağı kadar kafası ile kuvvetli şut atardı. görülmemiş derecede topa hâkimdi."
elpis kulübü’nün günümüze kadar ulaşabilmiş yegâne fotoğrafında sağ tarafta sanşın küçük bir kız gözünüze çarpmıştır. tarihe farkında olmadan tanıklık etmiş bu küçük kız futbol tarihimizin trenine binip şimdiki zamana kadar gelmiştir. yüzyıl öncesinden biraz şaşkınlık biraz merak dolu bakışla göz kırpmaktadır bizlere. inanıyorum ki o da bir osmanlı meleği’dir.
yunan dilinde umut (ümit) anlamına gelen elpis’i anlatan kalemlerden biri de ruşen eşreftir:
“...bu belli başlı iki kulüpten başka ligde o zamanlar iki kulüp daha vardı ki onlar ceyms (jamestin doğrudan doğruya başkanlığında değildi. biri daha katıksız rumdan kurulma bir kulüp elpis! öbürü de sırf ingiliz deniz askerlerinden kurulma bir tam ingiliz timi: ımojen (ımogene)...”
son olarak le moniteur oriental'den bir futbol haberi vererek 1900 senesini bitirelim:
“8 aralık 1900 tarihinde constantinople asya ve avrupa takınılan salamander müsabakası için seçme maksadıyla bir egzersiz yapacaktır. aşağıda ismi yazılı futbolcular tam vaktinde sahada olmalılar:
asya: j. la fontaine, william la fontaine (cap.), chisnell, j.s. thomson, chamaud, nikiforo, k. whittall, arachtingi, an other, one more...
avrupa: vere, h. thompson, s. w. pears, ryder, hayden, clifton, pritc-hard, brindisi, holden, castelli ve an other...”9
farkına varmışsınızdır; her iki takımda da isimleri yazılamayan memleket sporcuları var: “an other” (bir diğeri) ve “one more” (biri daha).
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
elpis futbol kulübü (istanbul) [1900 civarı]
kadıköylû rumlar tarafından kurulan ve yunan dilinde umut anlamına gelen elpis, istanbul’un uzun soluklu futbol kulüplerinden biridir. ilk istanbul ligi’ne de katılan elpis bu ligde uzun yıllar mücadele etmiştir. en önemli oyuncuları arasında tahtaperde lakaplı aleko kaliya sayılabilir.
elpis, istanbul futbol birliği’nin kurucu üyesidir. dolayısıyla futbol tarihimiz bakımından büyük bir hususiyet taşır. forma renklerini yunan bayrağından alan bu kulüp, 1910 senesinde dağılıp atıl duruma geçtikten sonra harb-i umûmî’nin başladığı sene yeniden faaliyete geçmiştir. bu dönemde pek büyük varlık gösteremeyen kulüp, istanbul’un işgali sırasında yeniden açılmış türk ordusunun istanbul’u teslim almasıyla birlikte bir daha gözükmemiştir.
mehmet yüce'nin osmanlı melekleri adlı kitabında fenerbahçe'nin 5 aralık 1909'da cadikeuy afc ile birleşerek struggle fc ile ardından da 9 ocak 1910'da galatasaray ile oynadığı ve her iki maçı da 3-0 kaybedince ligde aşağıda oluşturulan fikstüre göre oynaması gereken maçları oynamadığı yazıyor.
23 ocak 1910 pazar - union club - cadikeuy afc - fenerbahçe 30 ocak 1910 pazar - union club - fenerbahçe - elpis afc 06 şubat 1910 pazar - union club - fenerbahçe - galatasaray 13 şubat 1910 pazar - union club - moda afc - fenerbahçe 20 şubat 1910 pazar - union club - fenerbahçe - strugglers fc 27 şubat 1910 pazar - union club - fenerbahçe - cadikeuy afc 06 mart 1910 pazar - union club - elpis afc - fenerbahçe 13 mart 1910 pazar - union club - galatasaray - fenerbahçe 20 mart 1910 pazar - union club - fenerbahçe - moda afc
fakat futbol araştırmacısı abdullah biçer'e göre fenerbahçe bu maç gibi 3 tane maç oynamış. bunlar;
16 ocak 1910 - fenerbahçe 1-2 moda afc 6 şubat 1910 - fenerbahçe 1-2 strugglers fc 20 mart 1910 - fenerbahçe 1-1 elpis afc
