mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
1905-06 istanbul ligi’nin devre arasında, 1906 yılının ilk günü izmir’den konuklar gelir başkente. the levant herald, smyrna’nın izmir’i temsilen istanbul’a geleceğini yılın son günlerinde çıkan haftalık dergisinde haber vermiş:
“ayaktopu sporunu sevenler smyma (izmir)’nm futbol maçı yapmak için istanbul’a geleceğini haber aldığımıza çok sevineceklerdir kuşkusuz. 30 aralık cumartesi ilk maçını elpis, iki gün sonra yılın ilk günü ise moda ile karşılaşacak olan izmir takımı daha sonra sırasıyla boyacıköy fc ve imogeııe ile oynayacak. son maç ise izmir ve istanbul lig takımlarının karmalarını karşı karşıya getirecek. bütün maçlar yoğurt çeşme sahası’nda yapılacak.
konuk takım için 6 ocak cumartesi moda plaza otel’de bir akşam yemeği tertip edilecek. ayrıca 3 ocak günü moda britanya enstitü’de bir dans partisi verilecektir.
bilindiği üzere bir süredir izmir takımı istanbul’u ziyaret ediyor. bu ziyaretlerin sonuncusunda bir ragbi maçı yapılmıştı. bu ziyarette ise futbol maçı yapılacak. bay o’connor (britanya sefiri) bu maça çok önem verdiğinden h.m.s. ımogen’i izmir takımının emrine vermiştir.
izmir takımının atina ara olimpiyatına katıldığını da düşünürsek bu maçın hayli ilgi çekeceği muhakkak. umarız istanbul da bir takım yollayarak bu tarihi buluşmaları sürdürür.”
gerçekten de izmir takımı yazılan tarihte gelerek istanbullu takımlarla planlanan maçları yaptı. bu maçların ilkinin her ne kadar elpis ile yapılacağı yazılmışsa da takım kadrolarına bakarak maçın istanbul rum karması ile yapıldığını düşünebiliriz:
istanbul rum muhteliti 0-1 izmir muhteliti tarih: 30 aralık 1905, cumartesi saat: öğleden sonra saha: papaz bahçesi, kuşdili, kadıköy, istanbul hakem: bay george buck gol: edwin charnaud (smyrna) ikinci yarının sonlarına doğru 0-1
istanbul rum muhteliti: nicolas darmis (kadıköy), moissaides (kadıköy), aleko kaliya (tahtaberde) 'tahtaperde' (kadıköy), y. steliano (kadıköy), yani vasiliades (kadıköy), h. grigoriades (elpis), t. theo-doridi (moda), thothori (kadıköy), patchko (elpis), t. steliano (kadıköy), kimon (kadıköy).
izmir muhteliti: p. brussali, godfrey vvhittall, albert whittall, eddie whittall, donald whittall, george whittall, jim giraud, percy la fontaine, edvvin charnaud, havelock joly, herbert joly.
the levarıt herald gazetesi oynanan ilk maça oldukça geniş yer ayırmış. maçla ilgili notlara bakacak olursak:
“ilk maç smyrna takımı ile istanbul’daki rum futbolcularının karması arasında öğleden sonra papaz baghtche ground (papaz bahçe çayırı) kadıköy’de cumartesi günü oynandı. smyrna takımı maçı bir gole karşılık hiç gol yemeden galip bitirdi.
ilk 20 dakika smyrna takımının baskısı altında geçti. rum takımı bu arada topu kontrol etmeye (ağır sahaya rağmen) uğraşıyordu. bu dakikadan ilk yarıyı bitiren düdüğe kadar smyrna sürekli baskılı oynamasına rağmen forvet oyuncularının beceriksizliği yüzünden bir türlü istediği sayıyı yapamadı. herbert joly ve jim giraud’dan bir iki güzel şut çıkmış olsa da rum takımının kalecisi bunları başarıyla önledi.
rum takımı rüzgârı da arkasına almasına ve oyunu yerden oynamaya çalışmasına rağmen pas kombinasyonlarındaki yetersizlik ve smyrna takımının baş edilmez baskısı karşısında bocaladı. bu arada ikinci yarının sonlarında edwin chamaud akıllı bir koşu ve şık bir vuruşla maçın golünü kaydetti. kısa bir süre sonra da hakemin düdüğü maçı bitirdi.
oyunun karakteri aslında smyrna beklerinin ve ortada oynayan donald whittah’ın başarılı yönetimi olarak değerlendirilebilir. atılan golün altında bu değerli oyuncuların katkısı yadsınamaz.
golü atan bay chamaud maçın adamıydı diyebiliriz. hatasız oynadı. seçilmiş ve iyi hesaplanmış paslarla arkadaşlarını da atağa kaldırdı. diğer forvet oyuncuları percy la fontaine ve jim giraud “hard worker” olmalarına, iyi çalışmalarına rağmen biraz bencil oynayınca gol kaydına muvaffak olamadılar. sol açık herbert joly çok iyi bir oyun çıkardı ve kardeşi havelock’u iyi besledi. smyrna takımının kalecisi bay brussali çok zor topları çıkardı ve son derece başarılıydı.
rum takımına dönecek olursak kaleci nicolas darmis son derece zor topları olağan kabiliyetiyle önlemeyi bildi. tahtaperde (aleko) ve moissaides gayet formdaydılar, ikisi de birinci sınıf oyuncu olduklarını gösterdi ve iyi antrenman yaptıkları belliydi. rum takımının sağ ve sol orta sağ oyuncuları smyrna takımının ataklarını durdurmada çaresiz kaldılar. topla oynamaları eksikti. forvet oyuncuları maalesef eski akıcıklarında değildi ve birçok pozisyonu harcadılar.”
günümüz futbol kritikleriyle bundan bir asır önce yapılan kritiği kıyaslıyorum ve ne diyeceğimi bilemiyorum sevgili okur. yazıda muazzam bir incelik, kibarlık, bir hüsn-ü niyet ve akıcılık yanında aşırıya kaçmayan bir sadelik var. sözcükler özenle seçilmiş. şimdiki zamana gelince; sözünü bile etmeye değmez!
mehmet yüce'nin, "idmancı ruhlar: futbol tarihimizin klasik devreleri: 1923-1952, türkiye futbol tarihi - ikinci cilt" kitabından;
listenin ilk kısmına osmanlı melekleri'nde 1913 senesine kadar derc ettiğim şehirler arası müsabakaları (derli toplu olması bakımından) koydum. balkan harbi öncesinde ve sırasında (1909 şubat - 1913 mayıs), harb-i umûmi ve mütareke senelerinde (1913 haziran - 1921 mayıs) şehirler arası müsabakaya rast gelmedim.
memleketimizde icrâ olunan şehirler arası futbol müsabakaları:
