kasım 2007 tamsaha dergisinde cem zamur'un yasısından;
çekoslovakya, neeskens, cruyff ve rensenbrink'li hollanda'yla zagreb'de karşı karşıya geliyordu.saha ve hava şartları 1974 dünya kupası'ndaki federal almanya-polonya maçını anımsatıyordu.iki şortu üst üste giyseler müsabakayı sutopu mücadelesine çevirebilirlerdi.her turnuvanın “görkemli kaybedeni” hollanda, bu maçı geçip 1974'ün hesabını görmek istese de,panenka önderliğindeki çekoslovaklar sahanın her yerinde müthiş bir direnç gösteriyordu.adeta total futbola alternatif bir doğu avrupa total futbolu sunuyorlardı. nitekim 19. dakikada sol taraftan faul nedeniyle kazanılan bir serbest vuruşta panenka,neredeyse topu ondrus'un kafasına konduruyor ve sol direğin dibine giden topa kaleci schrijvers çaresizce bakakalıyordu. bu golden sonra maç tam anlamıyla bir doğa sporuna dönüştü. sadece rakiple değil, doğal koşullarla ve sahayla da yapılan bir performans testi halini aldı. bu testte söz konusu koşullara daha alışkın ve daha enerjik olan çekoslovaklar daha avantajlı görünüyordu. ama ikinci devrenin 65. dakikasından sonra hollanda tekniğini konuşturmaya başladı.bunda rakibin 60'ta on kişi kalmasının da payı vardı. pollak, neeskens'e uçunca kırmızıyı gördü.76'da bu sefer maktuldü kırmızı gören; neeskens de atıldı. 77'de sağ kornere gönderme niyetiyle ters bir tepik atınca maç bir anda 1-1 oldu.özellikle son on dakikaya girilirken rensenbrink'in yay üzerinden çıkardığı harika şutu dışarı tokatlayan ıvo viktor belki de takımının ateşleyicisi olmuştu.uzatmalara giden maç seyri doyumsuz bir hal almıştı. formalar bambaşka renklere bürünmüş, onarlı bir amok koşusu başlamıştı sanki. maalesef oyunculardan beklenen hatalar, galli hakemden gelmeye başladı. 114'te cruyff'un attığı çalım sonrası panenka tarafından indirilmesini es geçti. çekoslovaklar t opu sağa oynadılar.vesely aldığı gibi götürdü ve kesti.nehoda için bu topu kafayla kalenin içine dürtmek en kolayıydı. haliyle santrada bu pozisyona itiraz eden van hanegem de kırmızı kart gördü. üç dakika sonra ise korner kullanan çekoslovaklar topu içeri oynadılar.jurkemik toplu halde çıkan hollanda defansının arasından onlarla beraber çıkan vesely'nin önüne yuvarladı. kaleciyi de çalımlayan vesely, çekoslovakya'nın finale çıktığını müjdeliyordu.
1972 ve 1976'da aynı olmak üzere o iki şampiyonadan beri avrupa futbol şampiyonası finallerinin her seferinde yeni toplar kullanılıyor. uefa ve fıfa’nın resmi top tedarikçisi olan adidas firması, yugoslavya'nın düzenlediği 1976 avrupa futbol şampiyonası için tasarladığı "telstar" adındaki futbol topu finallerde kullanıldı.
avrupa şampiyonalarında kullanılan diğer toplar şöyle: euro 1972 belçika: telstar euro 1980 italya: tango euro 1984 fransa: tango mundial euro 1988 batı almanya: tango europa euro 1992 isveç: etrusco unico euro 1996 ingiltere: questra europa euro 2000 belçika-hollanda: terrestra silverstream euro 2004 portekiz: roteiro euro 2008 isviçre-avusturya: europass
avrupa futbol şampiyonaları finalleri 1980'e kadar, eleme turları sonucunda gelen 3 takım + 1 ev sahibi ile birlikte 4 takımlı olarak oynanmıştır. yarı finali kazananlar finalde karşılaşmıştır.
czechoslovakia: ivo viktor, karol dobiaš, jozef Čapkovič (dk. 106 et ladislav jurkemik), anton ondruš (c), ján pivarník, antonín panenka, jozef móder (dk. 91 et františek veselý), jaroslav pollák, marián masný, zdeněk nehoda, koloman gögh
yedekler: pavol biroš, ján švehlík, alexander vencel
teknik direktör: vaclav jezek
netherlands: piet schrijvers, wim suurbier, wim rijsbergen (dk. 37 wim van hanegem), adrie van kraay, ruud krol, johan neeskens, wim jansen, johnny rep (dk. 65 ruud geels), johan cruyff (c), willy van de kerkhof, rob rensenbrink
yedekler: jan peters, jan ruiter
teknik direktör: george knobel (ned)
goller: (1-0) anton ondruš (c) dk. 19 (1-1) [kendi kalesine] anton ondruš (c) dk. 73 (2-1) zdeněk nehoda dk. 114 et (3-1) františek veselý dk. 118 et
sari kartlar: dk. 102 et karol dobiaš (czechoslovakia) dk. 0 johan cruyff (c), dk. 57 willy van de kerkhof (netherlands)
kırmızı kartlar: dk. 51, 60 jaroslav pollák (czechoslovakia) dk. 76 johan neeskens, dk. 115 et wim van hanegem (netherlands)
czechoslovakia rain on dutch parade published: friday 3 october 2003, 10.05cet
anton ondruš scored at both ends before the ten-man czechs came good against the dutch, down to nine, in a sodden zagreb.
the netherlands were not a team to be perturbed by torrential rain – two years before at the fifa world cup they had beaten argentina 4-0 in a downpour – but czechoslovakia undid all their best-laid plans with a 3-1 win after extra time in an inclement zagreb.
for all their reputation as a team of many talents, the dutch, orchestrated by the marvellous johan cruyff, were never slow to fight for their right to play. against holders brazil in the world cup, for example, they had shown a gritty edge. here, however, reduced to nine men following the dismissals of johan neeskens and wim van hanegem, they eventually ran out of steam.
though jaroslav pollák's red card had meant the czechs were themselves down to ten by the time of neeskens' sending-off, they were also a goal to the good at the time.
matching the dutch tactically and keeping cruyff and van hanegem at arm's length, they had deservedly taken the lead midway through the first half. antonín panenka swept in a free-kick from the left which was missed by three dutchmen and headed in by anton ondruš, a big dark-haired sweeper who often stepped out of defence as effectively if not as stylishly as franz beckenbauer.
two minutes later piet schrijvers came sloshing off his line to block marián masný when karol dobiaš put him clean through a square defence. with time running out ondruš made his next contribution by volleying a ruud geels cross into his own net – but the oranje's troubles were just beginning. neeskens saw red three minutes later while cruyff, shown his second yellow card of the competition, knew he would be out of the final if the dutch reached it. some of their spirit may have drained away with his.
they were all but down and out nine minutes into the second half of extra time, františek veselý's long cross headed in at the far post by an unmarked zdeněk nehoda. with van hanegem subsequently sent off, veselý ran through and went round the keeper to add a third and send the czechs into the final.
16 haziran 1976'da çekoslovakya ile hollanda kozlarını zagreb'de paylaşıyordu. yağmurlu bir havada çimlerde adeta kıyamet kopmuştu. kazanılan serbest atışta ileri çıkan ondruş herkesten bir kafa daha yükseğe çıkıp köşeyi görüyordu. sertleşen mücadelenin ikinci yarısında pollak'ın atılmasıyla bir anda dengeler değişiyordu.
ondruş, recep'in malmö karşısında kendi kalesine attığı golün biraz daha basitine imza atınca, tabela eşitlenmişti. cruyff ve şürekâsı maçı kopartır denirken, galatasaray taraftarının yarım ömür sonra çok seveceği neeskens'in kırmızı kart görmesi portakallar'ın hesaplarını şaşırtıyordu.
uzatmalarda sahne alan nehoda ve vesely çekoslovakya'yı finale taşırken, 1974 dünya kupası finalinden sonra almanların elini sıkmayı reddetmiş van hanegem de sahadan atılmıştı.
*ocak 2012 tarihli tam saha dergi'nin 86. sayısından alıntıdır
