futbol federasyonu reisi hamdi eminin istifası üzerine evvelce tarihleri kararlaştırılmış olan millî küme maçları vaziyetinin ne olacağı belli değildir.
kısa bir müddet zarfında millî küme işi halledilemediği takdirde istanbul mıntakası lik maçlarının ikinci devresine başlanmak üzere tertibat alacaktır.
eski kulübler kaldırılarak kuvvetli teşekküller meydana getirildi
izmir 10 (hususî muhabirimizden) — izmir valisinin riyaseti altında yapılan sporcular toplantısı neticesinde bütün kulüblerin formaları ve teşkilâtlan kaldırıldı. yeniden ve muntazam teşekküller vücude getirildi. altay, altınordu, buca siyah sarı formada birleştiler. isimleri «üçok» tur. göztepe, izmirspor, eğespor kırmızı beyaz formada birleştirildi. «doğanspor» adını aldı. yani millî kümeye üçok ve doğanspor iştirak ediyor.
demirspor ibka edildi. karşıyaka burnova kırmızı siyah formada «yamanlar» adında birleştirildi. federe olmıyanlar bunlara iltihak edeceklerdir. paristeki vahabın derhal getirtilmesi muhtemeldir. üçokun, doğansporun merkezleri partidedir. şimdiki yerleri lokal olacaktır.
not: haberi en yakın tarihli üçok ve doğanspor takımlarının siteye kayıtlı ilk maçına yazdım.
üçok takımı altay, altınordu ve bucaspor'un, doğanspor ise göztepe, izmirspor ve egespor'un birleşmeleri sonucunda kurulan kulüplerdir. izmir valisi'nin önayak olduğu bu girişimin amacı izmir takımlarının milli küme'de daha güçlü bir şekilde yer almalıdır.
türk futbolunda "milli küme" maçlarının ihdasıyla günün (1937) izmir valisi fazlı güleç'in girişimleri ve izmir'in bu şampiyonada istanbul ve ankara takımları karşısında en iyi şekilde temsili gerekçesiyle altay, altınordu ve buca kulüplerinin birleşmesiyle kuruldu. kulübün ömrü iki yıl sürdü.
doğanspor;
türk futbolunda "milli küme" maçlarının ihdasıyla günün (1937) izmir valisi fazlı güleç'in girişimleri ve izmir'in bu şampiyonada istanbul ve ankara takımları karşısında en iyi şekilde temsili gerekçesiyle 1937 yılında göztepe, izmir ve egespor kulüplerinin birleşmeleri sonucu ortaya çıktı. bu kulübün ömrü de üçok gibi sadece iki yol sürdü.
orhan berent'in altay: alsancak'ın sakini kitabından;
1937 ve devlet eliyle zoraki birleşme
1937 ocak’ının sonlarına doğru halk sahasında oynanan maçların büyük önemi vardı. bu maçlar izmir’den milli küme’ye katılacak olan takımların belirlenmesinde büyük rol oynayacaktı. bu maçlarda altay 24 ocak’ta egespor’u 7-1, 31 ocak’ta bornovaspor’u 11-0, altınordu egespor’u 10-0, göztepe ise ksk’yi 4-3 yendi. bu arada vahap da fransa’ya geri dönmüş racing kulübünde başarılı futbolunu devam ettiriyor ve bu da türkiye’de yankı buluyordu. altay şubat’ın ilk haftasında 7 şubat 1937’de oynanan maçlarda göztepe’yi 3-2 yendi. altay bu maça mehmet, zehir ali, fuat, m. celal, enver, hilmi, saim, ilyas, basri, şükrü, hakkı parker kadrosuyla çıkmıştı. gelecek haftaki altınordu maçı kuşkusuz altay için çok önemliydi. ayrıca bu sezonun önemli özelliği mıntıka (bölge) liglerinin bir an önce çabuk bir şekilde bitirilip mart ayında oynanacak milli küme maçlarına katılacak takımları belirlemekti. nihayet altay 14 şubat 1937’de altınordu ile 3-3 berabere kalıp 1936-37 sezonunu şampiyon olarak bitirdi. sonuçta izmir’i milli küme’de temsil edecek iki takım belli olmuştu. altay ve göztepe. ama maçların hemen ardından izmir valisi ile yapılan toplantıdan sonra çıkan kararlar bu iki kulübün milli küme’ye kendi kimlikleriyle katılmasını engelleyecekti.
toplantıdan çıkan karar sonucu isimlere ve renklere veda edildi. altay, altınordu ve buca siyah-sarı forma altında üçok; göztepe, izmirspor, egespor kırmızı-beyaz forma altında doğanspor; karşıyaka ve bornova kırmızı-siyah forma altında yamanlar adı ile birleşti. işin diktatöryel tarafı kulüplerin merkezlerinin lokal haline getirilmesi ve kulüplere yeni merkezleri olarak parti binasının gösterilmesiydi. devletin sporu yönettiği garip bir örnekti. üçok’un başarısı için yeni birleşmenin maneviyatından medet umuluyor fakat için için ilk defa aynı takımda yan yana oynayacak altay ve altınordulu futbolcuların ne yapacağı merak ediliyordu. çünkü zamanın futbol adamlarına göre altay ve altınordu’nun oyun stilleri birbirinden çok ayrıydı. fenerbahçe, galatasaray, beşiktaş, güneşspor, gençlerbirliği, ankaragücü, üçok ve doğanspor’un katıldığı milli küme maçları sonucu doğanspor’un yedinci, üçok’unda sonuncu olması yapılan birleşmenin pek fazla yarar sağlamadığını ortaya çıkardı.
üçok milli küme’de ilk maçını 21 mart’ta izmir’de doğanspor, yani eski göztepe ve ızmirspor’la oynadı ve 4-2 yenildi. üçok’un golleri sait altınordu’dandı. fakat 27 mart’ta üçok izmir’de beşiktaş’ı 1-0 yendi. birleşmeden medet umanlara göre bu normal bir sonuçtu ve milli küme maçlarından önce böyle bekleniyordu. yine bu kişilere göre sonuçta üçok, altay ve altınordu’nun en yetenekli oyuncularının toplandığı seçme bir takımdı. kaleci nejat’ın haricinde diğer futbolcular altay ve altınordu’da yıllardır kendini kanıtlamış çok tecrübeli sporculardı. altay’dan sağ bek zehir ali, altınordu’dan yine iyi bir savunma oyuncusu ziya eralan ve adil bümen, orta sahada altay’dan enver arslanalp ve ilyas ergül ve ileride rüya forvet denilebilecek altay’dan saim özaltay, basri taşkavak ve altınordu’dan sait altınordu. morali yerine gelen üçok, gittiği istanbul deplasmanında fenerbahçe’ye 1-0, bir gün sonra da beşiktaş’a 4-1 yenildi. 11 nisan’da ise kendi evinde gençlerbirliği’ne 2-1 yenilirken golünü altınordulu adil bümen attı. kötü sonuçlar 17 nisan’da da devam etti ve üçok izmir’de güneş’e 4-1 yenildi. bu kez kalede altaylı çipur hilmi vardı. 25 nisan’da bu kez rakip galatasaray’dı ve izmir’de basri taşkavak ve sait altınordu’nun gollerine rağmen üçok 4-2 yenildi. kadro daha da güçlendirilmiş ve altınordu’dan mazhar öksüz de takımdaydı. ama bu yenilgiyi engellememişti. 1 mayıs’ta izmir’de ankaragücü ile 2-2 berabere kalındı. goller altaylı basri taşkavak ve altınordulu adil bümen’e aitti. 8 mayıs’ta bu kez ankara’da aynı sonuç alındı ve ankaragücü ile 2-2 berabere kalınırken goller altınordulu sait altınordu ve namık erbaba aitti. bir gün sonra ise gençlerbirliği’ne 2-1 yenilirken golünü altaylı basri taşkavak penaltıdan attı. 16 mayıs’ta izmir’de fenerbahçe ile 3-3 berabere kalırken gollerin üçü de sait altınordu’dan geldi. fakat 22 ve 23 mayıs istanbul’da tam bir hezimetti. üçok galatasaray’a 7-3, güneş’e 3-1 yenildi. 30 mayıs’ta izmir’de doğanspor yani eski göztepe’yi adil bümen’in üç, sait altınordu’nun iki ve saim özaltay’ın bir golüyle 6-3 yendi. üçok, yani altay ve altınordu’nun en seçme futbolcularından oluşmuş bu takım, milli küme’yi sekiz kulüp arasından sonuncu kapatırken bir üst sırada doğanspor, yani göztepe ve izmirspor’dan oluşmuş takım vardı. izmir futbolu ilk milli küme’de başarısız olmuştu.
bu sonuçların ışığında izmir’de yeni kulüplerin kongrelerinin yapıldığı temmuz ayında, doğanspor ve yamanlar kongresinin ardından yapılacak üçok kongresine gözler çevrildi. herkes asıl tartışma ve fikir ayrılıklarının bu kongrede olacağını seziyordu. nihayet üçok kongresinden sonra ağustos başında her şey netliğe kavuştu ve izmir kulüplerinin kimlik bunalımı yeni bir rotaya girdi. elbette valiliğin onayıyla. eski altay, üçok’tan ayrılıp alsancak olmuş; eski altınordu, üçok olarak kalmıştı. eski göztepe, doğanspor ve eski karşıyaka, yamanlar olarak devam etmeye karar vermişti. izmirspor ise doğanspor birlikteliğinden çıkıp ateşspor adında ayrı bir kulüp haline gelmişti. bornovaspor alsancak’a, buca da üçok’a bağlanmıştı. (*)
(*) bu olaydan tam 76 yıl sonra 2013 yılında mali bunalımı iyice ensesinde hisseden altay, altay bornova adıyla liglerde yer almak isteyecek, altınordu da her zaman yakın durduğu buca’da kendisi için yeni bir stat yaptırılmasının peşine düşecekti. başlangıçtan beri bornova altay’a, buca ise altınordu’ya yakın görülüyordu. altınordu kaynaklarına göre 1979’da yapılan genel kurulda altınordu’nun merkezinin basmane tilkilik’ten buca’ya taşınması teklif edilmiş ama kongrede bu reddedilmişti. keza 1990’larda gaziemir’de tesis yapan altay’ın merkezini 2000’li yıllarda gaziemir’e taşımasına rağmen bornova içinde hep bir ukde olarak kalmıştı.
gençler birliği - ankara gücü maçı çok heyecanlı olacak
millî küme maçları yarın yeni stadyumda başlayacaktır. türkiye futbol tarihinde bir dönüm noktası sayılan bu hareketin neticesi hiç şüphesiz türk futbolu için çok hayırlı neticeler verecektir.
bu pazar ankarada: anakara gücü - gençler birliği; izmirde: altay -göztepe; istanbulda: beşiktaş - fenerbahçe, galatasaray - güenş takımları maç yapacaklardır.
kulüblerin hepsi maçlar için hazır vaziyettedirler. çok ehemiyet verdikleri bu hareketin içinde hiç biri geri kalmamak kararındadır. yaptığımız kısa bir tetkik neticesinde hemen bütün takımların millî kümeye girmek şerefiyle mütenasib bir gayret ve faaliyet içinde olduklarını gördük.
galatasaray güneşle, beşiktaşta fenerbahçe ile karşılaşacak.
millî küme maçlannın ilk karşılaşmaları bugün ankarada gençlerbirliği ile ankaragücü, izmirde üçokla doğanspor, şehrimizde de, taksim stadyomunda, galatasarayla güneş, fenerbahçe ile beşiktaş takımları arasında yapılacaktır.
futbolümüzün terakkisi için sarfedilen gayretlerin birinci ve esaslı hamlesi olarak kabul edilen bu maçlar şehirlerde, mevziî kalan rekabeti genişleteceğinden büyük ve umumî bir alâka ile takib edilecekleri şüphesizdir. izmir kulübleri arasında vuku bulan birleşmeler millî kümeye bu şehirden iştirak eden takımları oldukça kuvvetli birer hale koymuş bulunmaktadır. birleşmeler ankara kulübleri arasında da olduğu takdirde millî kümede birinciliği kazanmak her bir takımımız için çok zor ve o nisbette de şerefli bir mesele olacaktır. bugün taksim stadyomunda karşılaşacak takımlardan hangilerinin oyunu kazanacaklarını kestirmek kolay değildir. kurban bayramı münasebetile tertib edilmiş dostluk kupası maçlarile neticelerini ele alıp mukayeseler yapmak ve nisbetler kurup tehminlerde bulunmak ise hatalıdır. bu husus dört takımın da kadrolarında bir iki fakat esaslı bir değişiklik mevzuu bahistir ve bu da değişikliklerin netice üzerinde büyük rol oynıyacakları şüphesizdir.
izmirde millî küme maçları için karşılaşan üçokla doğanspor takımlarının maçını, büyük bir halk kitlesi seyretti. doğansporlular birinci devreyi 3-0 galib bitirdiler.
ikinci devrede said üçokun iki sayısını kaydetmeğe muvaffak oldu. buna mukabil doğansporlular bir gol daha yaparak maçı 4-2 kazandılar.
