makriköy (bakırköy) gençlerbirliği spor kulübü'nün 1 teşrinevvel 1920 tarihinde kadıköy ittihadspor kulübü sahasında gerçekleştirdiği spor müsameresi içinde yapılan futbol turnuvasıdır. on beş dakikadan iki devre, ofsayt kuralının uygulanmadığı ve sekiz takımın eleme usulü çeyrek finalden itibaren karşılaştığı, normal süresi eşitlik ile bittiği takdirde ilk gol yapılana kadar müsabakanın uzadığı turnuvayı final müsabakasında ezeli rakibi galatasaray'ı 3-2 mağlup eden fenerbahçe kazanmıştır.
memleketimizde şimdiye kadar görülmeyen büyük bir turnuva düzenlendi. yarım sahada, otuz dakikalık ve yedi kişiyle oynanan müsabakaların sonunda galatasaray ile fenerbahçe karşılaştı.
bundan tam doksan iki sene evvel bugün istanbul kadıköy ittihadspor kulübü’nde 'şimdiki fenerbahçe stadyumu' büyük bir katılımla bir turnuva düzenlendi. makriköy (bakırköy) gençlerbirliği kulübü tarafından tertip edilen bu futbol turnuvası gerek katılan kulüplerin çokluğu gerekse o zamana değin görülmemiş kuralları ile şehirde büyük bir heyecan yarattı. turnuvaya makriköy gençlerbirliği, altınordu, galatasaray, fenerbahçe, süleymaniye, ermeni muhteliti (karması), ingiliz muhteliti ve rum muhteliti takımları iştirak ettiler. ermeni muhteliti son anda katılmaktan vazgeçince o sırada sahada bulunan birkaç türk ve çoğu ingilizlerden oluşturulan bir karma takım onların yerine dâhil oldu.turnuvanın kurallarını ikdam’ın 3 teşrinevvel (ekim) 1920 tarihli nüshasından aynen aktarıyoruz:
“turnuva oyununda (of sayddan) maada bütün futbol kuadesi caridir. sahanın tülü altmış ve arzı da otuz metrodur. futbol on bir kişiden terkib edildiği halde; bu bir kaleci bir müdafi iki yardımcı ve üç muhacimden ibarettir. yani mecmûi yedi kişidir. oyunun müddeti beher nısıf zaman on beş dakika olmak üzere yarım saattir. eğer bu yarım saat zarfında çarpışan takımlar birbirlerine sayı yapmaya muvaffak olamazlarsa oyun kaleler değiştirilmek şartıyla ilk sayıya kadar temdid ediliyor.” özetle; “ofsayt kuralı hariç bütün futbol kuralları geçerlidir. sahanım eni otuz, boyu altmış metredir. takımlar bir kaleci bir savunma, iki orta saha ve üç hücum oyuncusu olmak üzere toplam yedi kişidir. oyun on beşer dakikadan iki devre oynanacaktır. eğer bu yarım saatte eşitlik bozulmazsa kaleler değişilerek eşitlik bozuluncaya kadar oyun devam edecektir.”
gerek ikdam gerekse spor âlemi’nden turnuvanın tafsilatını okuduğumuzda; erken bir saatte başlayan turnuva maçları sonunda rakiplerini mağlup eden galatasaray ile fenerbahçe takımlarının kupayı kazanmak için finalde karşı karşıya geldiğini, normal süresi 2-2 biten maçın uzatmaya gittiğini, fenerbahçe’nin de uzatmada üçüncü golü atarak müsabakayı kazandığını öğreniyoruz.
lâkin her galatasaray-fenerbahçe maçında olduğu gibi bu maçın sonunda da münakaşa çıktığını dönemin gazete ve spor dergilerinden okuyoruz. günümüz lisanına çevirirsek şöyle deniyor:
“galatasaraylılar hakemin maçın uzatmaya gidilmesi esnasında kaleleri değiştirtmemesinden dolayı maçın sonucuna itiraz ettiler. itirazın sonucu alınıncaya kadar kupanın makriköy gençlerbirliği kulübü’nde kalmasına her iki takım futbolcuları rıza gösterdiler.”
itirazın neticesini öğrenemedik. bununla beraber itirazın kabul edilmeyip kupanın fenerbahçe’ye verildiği kuvvetle muhtemel. bu maçın yerine başka maç oynanmadığını biliyoruz. fenerbahçe tarihçisi merhum rüştü dağlaroğlu kuşdili’ndeki fenerbahçe kulüp lokali’nden bahsederken; 1932 senesinde çıkan yangında bu kupanın da kaybolduğunu yazıyor. ayrıca meşhur kupayı galatasaray müzesi’nde de göremedik.
üçüncü müsabakada fenerbahçe ile rumlar çarpıştılar. hakem bir ingiliz idi. her iki tarafın savi kuvveti oyun müddeti olan yarım saat zarfında birbirlerine sayı yapmaya müsaade etmedi ve bittabi turnuva nizamnamesi mucibince oyun temdid edildi. bunun üzerine fenerbahçeliler oyunu teşdid ettiler. ve bu sıralarda halkın galeyanı son dereceye geldi. henüz on dakika geçmişti ki; ismet bey’in şutundan istifade eden sabih bey birinci sayıyı yaptı ve bu suretle oyun fenerbahçe'nin galibiyeti ile neticelendi.
1.ekim.1920 - 97 sene önce bugün, fenerbahçe, galatasaray, altınordu, süleymaniye, makriköy (bakırköy) gençlerbirliği, karma takım, pera (beyoğluspor) ve irlanda işgal kuvvetleri karması ırish guardes takımlarının katıldıkları ve ittihatspor (günümüzde ülker stadymu) sahasında 7’şer kişilik takımlar ve 30’ar dakikalık maçlarla 1 günde tamamlanan turnuvada fenerbahçe sırasıyla pera’yı uzatmada sabih arca’nın golüyle 1-0 ve süleymaniye’yi yine uzatmada galip kulapsızoğlu’nun golüyle 1-0 yenerek, finalde galatasaray’ın rakibi oldu. pera maçının golünü, dönemin spor alemi mecmuasından aktarıyoruz: “her iki tarafın savi kuvveti oyun müddeti olan yarım saat zarfında birbirlerine sayı yapmaya müsaade etmedi ve bittabi turnuva nizamnamesi mucibince oyun temdit edildi. bunun üzerine fenerbahçeliler oyunu teşdid ettiler. ve bu sıralarda halkın galeyanı son dereceye geldi. henüz 10 dakika geçmişti ki; ismet beyin şutundan istifade eden sabih bey birinci sayıyı yaptı ve bu suretle oyun fenerbahçenin galibiyeti ile neticelendi.”
fitil nuri (atasayar)’nin hakemliğinde oynanan final maçını fenerbahçe, suat keskin - ismet uluğ - "cambaz" kamil rona, fevzi baron - sabih arca, galip kulaksızoğlu, alaeddin baydar; galatasaray ise adil giray - ahmet cevat baydar - kemal rıfat kalpakçıoğlu, "usturumcalı" hüseyin eden - nihat bekdik, necip şahin erson, sadi karsan kadrolarıyla oynadılar. galatasaray 5.dakikada necip şahin’in golüyle 1-0 öne geçti, 7.dakikada galip kulaksızoğlu eşitliği sağladı. 20.dakikada sadi karsan galatasaray’ı bir kez daha öne geçirdi. 26.dakikada alaeddin baydar yeniden eşitliği sağladı ve 30 dakika bu sonuçla bitince bu maçta da uzatmalara gidildi. 32.dakikada sabih arca sarı-lacivertlilerin üçüncü golünü de attı ve ezeli rakibini 3-2 mağlup eden fenerbahçe, bu ilginç turnuvanın galibi oldu. fenerbahçe’nin üçüncü golünden hemen önce galatasaraylıların penaltı itirazı ve kalenin değişimi kuralına uyulmaması nedeniyle tartışma çıktı. anlaşmaya varılana kadar kupa makriköy gençlerbirliği takımında kaldı.
