mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
bu sezonun ilk faaliyeti galatasaray ile ilgili. daha önce 1911 senesinde yurtdışına çıkan sarı kırmızılı kulüp, bundan aşağı yukarı on sene sonra (millî mücadele’nin tam ortasında) ikinci defa avrupa seyahatine çıkıyor. bu seyahat ve hâtıraları başlı başına bir çalışma konusu olduğundan sadece birkaç notla birlikte galatasaray’ın yaptığı müsabakaların bir listesini vermekle yetineceğim, ileriki senelerde yazacağım kitaplarda bu enteresan seyahate uzun uzadıya değineceğim.
galatasaray kulübü ii. avrupa turnesi
tarih - şehir - takım 1 - skor - takım 2
31 ağu. 1921 - lozan - galatasaray 2-7 lausanne football and cricket club 02 eylül 1921 - cenevre - galatasaray 0-10 servette fc 04 eylül 1921 - karlsruhe - galatasaray 0-1 phönix karlsruhe 07 eylül 1921 - saarbrücken - galatasaray 3-5 fv saarbrücken (saa) 11 eylül 1921 - frankfurt - galatasaray 1-2 frankfurter fc germânia 1894 14 eylül 1921 - ludvvigshafen - galatasaray 1-1 phönix karlsruhe 17 eylül 1921 - köln - galatasaray 4-1 verband leipziger ballspiel-vereine 18 eylül 1921 - bochum - galatasaray 1-0 vfl bochum 21 eylül 1921 - hannover - galatasaray 3-5 armânia honnover 23 eylül 1921 - piene - galatasaray 1-1 volgenant fussball 25 eylül 1921 - hamburg - galatasaray 0-6 hamburger sv 28 eylül 1921 - bremen - galatasaray 1-0 sportverein bremen fc 02 ekim 1921 - nurnberg - galatasaray 0-6 fc nurnberg fussball club 04 ekim 1921 - dresden - galatasaray 0-7 gundsmoust 06 ekim 1921 - prag - galatasaray 0-12 ac sparta praha (cze) 11 ekim 1921 - bratislava - galatasaray 2-4 bratislava (tch) 18 ekim 1921 - kolojvar - galatasaray 3-3 macar üniversite karması
galatasaray’ın ikinci avrupa seyahati üzerine:
1. memleketin düşman tarafından işgal edildiği en çetin devresinde yapılan bu seyahat dönemin spor matbuatı tarafından sert bir surette tenkit edilmişti.
2. seyahati tertipleyen ve kafile reisliğini yapan yusuf ziya bey daha sonra bu seyahatle alâkalı hâtıratı türkiye idman mecmuası’nda tefrika etti. bu tefrikayı daha sonraki kitaplarında yayımlamak niyetindeyim.
3. yeni tesis edilen ittihad spor kulübü, altınordu kulübünden devşirdiği a’zâları bekir refet ve refik osman beylerin galatasaray ile avrupa’ya gitmesine müsaade etmedi.
4. ittihad spor kulübü reis’i aydınoğlu raşid bey, galatasaray’a nazire yaparcasına onlardan daha önce avrupa’ya gitme karan vermişti. ancak bu planını hayata geçiremedi.
5. yusuf ziyâ bey, ittihadspor’dan bekir refet ve refik osman, altınordu’dan nedim, cafer, fenerbahçe’den gâlip, zeki rıza ve ismet beyler’i iknâ edip, galatasaray kafilesinin içine dâhil ederek bu seyahate beynelmilel bir mahiyet kazandırmış ve tenkitleri asgariye indirmişti.
6. türkiye’ye düşman olmayan ülkelere yolculuk yapıldı: isviçre, almanya, çekoslovakya ve macaristan krallığı.
7. başarısız sonuçları müteakib istanbul’dan sâbık reis ali sami bey davet edildi ve takımı o yapmaya başlayınca daha iyi neticeler alındı.
8. ali sami bey takımı ilk ecnebi müsabakayı oynadıkları kadim dostları kolojvar’a da götürerek ahde vefa gösterdi.
9. memleketin gerçek anlamda (hasan bey gizli profesyoneldi) ilk profesyonel futbolcusu ünvanını bombacı bekir refet bey bu seyahat ile kazandı. galatasaray’ın davetlisi olarak turnede başarılı müsabakalar çıkaran bekir bey, yine galatasaray’ın phönix karlsruhe kulübünde oynayan eski kaptanı emil oberle’nin tavsiyesi ile mezkûr kulübe transfer olmuştur. bekir bey’in transferi ile ilgili spor âlemi mecmuasında şöyle bir haber çıkmış:
"... avdette arkadaşlarımız arasında bekir bey bulunmayacak. hamburg hastahanesinde şifâyâb olduktan sonra kontrat yaptığı karlsruhe’deki föniks (phönix) kulübüne gidecektir. refik bey de istanbul’a avdetten sonra ailesiyle bohum’a hareket edecektir...”
avdette arkadaşlanmız arasında bekir bey bulunmayacak. hamburg hastahanesinde şifâyâb olduktan sonra kontrat yaptığı karisruhe’deki föniks (phönix) kulübüne gidecektir. refik bey de istanbul'a avdetten sonra ailesiyle bohum’a hareket edecektir...”
10. galatasaray bu müsabakalarda üç galibiyet üç beraberlik ve on bir de mağlubiyet aldı. tarihinin en farklı mağlubiyetini kuruluşunun on altıncı sene-i devriyyesinde sparta prag takımına karşı bu turnede aldı.
11. bu seyahate katılmayı çok arzu eden mekteb-i sultâni mezunu, gazeteci ali naci (karacan) bey, yusuf ziyâ bey tarafından avrupa’ya giden kafileye dâhil edilmedi.. bunun üzerine ali naci bey gazetesinde galatasaray ve bu seyahat aleyhine yazılar yazmaya başladı. sonra da koyu bir fenerbahçeli oldu.
